كليدواژه :
خصوصيات زراعي و شاليزار , فاصله كاشت , كلزا , نيتروژن
چكيده فارسي :
به منظور تعيين بهترين فاصله كاشت و مقدار كود نيتروژن براي كلزا رقم هايولا308 آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در اراضي شاليزاري موسسه تحقيقات برنج كشور دررشت به مدت دو سال زراعي (83-1382 و 84-1383) اجرا گرديد. عامل اول فاصله رديف‌هاي كاشت در سه سطح20، 25 و 30 سانتيمتر و عامل دوم كود نيتروژن از منبع اوره در چهار سطح 7/0، 1، 3/1 و 6/1 برابر مقادير توصيه شده براي كلزا (R) بر اساس نتايج تجزيه خاك و توصيه كودي موسسه تحقيقات خاك و آب مصرف شد. منظور از R مقدار 140 كيلوگرم اوره در هكتار مي‌باشد. در اين آزمايش خصوصيات مهم زراعي از قبيل تعداد شاخه فرعي در گياه، تعداد خورجين در گياه، تعداد دانه در خورجين، طول خورجين، وزن هزار دانه، عملكرد دانه، درصد روغن وعملكرد روغن مورد بررسي قرار گرفتند. تجزيه واريانس مركب داده‌ها بيانگرآن بود كه بين فواصل كاشت از نظر عملكرد دانه اختلاف معني‌داري وجود نداشت، اما فاصله رديف 20 سانتيمتر با عملكرد 1947 كيلوگرم در هكتار نسبت به فاصله خطوط 25 و 30 سانتيمتر برتري داشت. بين تيمارهاي نيتروژن ، ميزان مصرف R6/1 با ميانگين عملكرد 2189 كيلوگرم در هكتار به ترتيب بيشترين عملكرد دانه را دارا بود. از نظر درصد روغن بين تيمارها اختلاف معني‌داري وجود نداشت و افزايش مصرف نيتروژن باعث كاهش درصد روغن نگرديد. نتايج نشان داد كه فاصله كاشت 20 سانتيمتر با ميانگين عملكرد 4/887 كيلوگرم در هكتار بيشترين عملكرد روغن را دارا بود. بين تيمارهاي نيتروژن، تيمار R6/1 بيشترين تعداد شاخه فرعي در گياه (3/4)، تعداد خورجين در گياه (7/89)، وزن هزار دانه (7/4گرم) و عملكرد روغن (1001كيلو گرم در هكتار) را به خود اختصاص داد. در فاصله كاشت 20سانتي متر، تيمار كود نيتروژن R6/1 بيشترين عملكرد دانه، درصد روغن و عملكرد روغن را دارا بود. با توجه به عدم تفاوت معني‌دار بين تيمار كود نيتروژن R 6/1 و R 3/1 در فاصله كاشت 20 سانتيمتر براي عملكرد دانه و عملكرد روغن، براي صرفه‌جويي و جلوگيري از آبشويي و آثار منفي زيست محيطي، براي كاشت كلزا رقم هايولا 308 ميزان كود نيتروژن R 3/1 توصيه مي‌شود.
چكيده لاتين :
To determine the suitable row spacing and rate of nitrogen fertilizer for rapeseed cv. Hayola 308, a factorial experiment based on randomized complete block design with three replications was carried out in paddy fields of Rice Research Institute of Iran, Rasht, Iran, in 2003-2004 and 2004-2005 growing seasons. Row spacing at three levels: 20, 25 and 30 cm and four nitrogen fertilizer rates, based on soil testing and Water and Soil Research Institute recommendations, including: 0.7R, 1.0R, 1.3R and 1.6R from urea source. The R factor was determined as 140 Kg urea ha-1. Some important agronomic characteristics such as number of secondary branches per plant, number of siliques per plant, number of seeds per silique, silique length, 1000-seed weight, grain yield, oil content and oil yield were measured and recorded. Combined analysis of variance showed no significant differences between row spacing for grain yield. However, row spacing of 20 cm with an average seed yield of 1947 kgha-1 was relatively superior to other row spacings. Among the nitrogen rates, the highest seed yield was obtained from fertilizer rates of 1.6 R with 2189 kg ha-1. No significant differences were observed among treatments for oil content. Increasing in nitrogen application didn’t decrease the oil content. Results clearly showed that row spacing of 20 cm with average of 887.4 kg ha-1 had the highest oil yield. Nitrogen rate of 1.6R showed maximum number of secondary branches per plant (4.3), number of siliques per plant (89.7), 1000-seed weight (4.719g) and oil yield (1001 kgha-1). Row spacing of 20 cm and nitrogen rate of 1.6R had the highest seed yield, oil content and oil yield. Since there was not significant differences between 1.3R and 1.6R nitrogen rates at 20 cm row spacing for seed and oil yields, the combination of 1.3R nitrogen fertilizer and 20 cm row spacing is recommended. This recommendation package would decrease application and leaching of nitrogen and is more environmental friendly.
