ارزيابي مدل هاي برآورد تبخير- تعرق پتانسيل و توزيع مكاني سالانه آن در حوضه جنوبي رود ارس

The Evaluation of Potential Evapotranspiration Estimation Models and Its Spatial Distribution in the Southern Basin of Aras River

چكيده برآورد دقيق تبخير ـ تعرق پتانسيل براي بسياري از مطالعات مربوط به كشاورزي و بيلان آب ضروري است. پژوهش حاضر با هدف ارزيابي مدل هاي مختلف برآورد تبخير ـ تعرق پتانسيل سالانه در حوضه جنوبي رود ارس انجام شده است. براي اين منظور داده هاي ماهانه 6 ايستگاه سينوپتيك شامل ميانگين دما، حداقل دما، حداكثر دما، سرعت باد، ساعات آفتابي، متوسط و حداقل رطوبت نسبي در طي دوره آماري 20 سـاله (2005-1986) استفاده شده است. پس از بازسازي داده هاي مفقوده و بررسي ايستگاه ها از نظر مرجع (خوب آبياري شده) يا غيرمرجع بودن، مـقاديرتبخير ـ تعرق پتانسيل با استفاده از 9 فرمول معتبر (فايو- پنمن- مانتيس، بلاني- كريدل، هارگريوزـ ساماني، ماكينگ، تورك، روش استاندارد شده ASCE، كيمبرلي ـ پنمن، پنمن و پريستلي ـ تيلور) در نرم افزار REF-ET محاسبه شد. جهت تعيين بهترين روش براي منطقه مورد مطالعه، مقادير تبخيرـ تعرق پتانسيل به دست آمده از روش هاي محاسباتي فوق، بر استفاده از همبستگي و مجذور ميانگين اختلاف مربعات با داده هاي تشتك تبخير مورد مقايسه قرار گرفت. نتايج نشان داد بين روش بلاني ـ كريدل و داده هاي تشتك تبخير ضريب همبستگي بالايي وجود دارد و اين روش به عنوان بهترين روش براي منطقه مورد مطالعه انتخاب شد. سپس بر اساس روش مذكور و استفاده از روش درون يابي، نقشه هم تبخير ـ تعرق پتانسيل براي حوضه جنوبي رود ارس ترسيم گرديد.

The Evaluation of Potential Evapotranspiration Estimation Models and Its Spatial Distribution in the Southern Basin of Aras River Abstract Accurate estimating of potential evapotranspiration is essential for many studies related to agriculture and water balance. This study was carried out with the aim of surveying models for estimating potential evapotranspiration in the southern basin of Aras river. For this purpose, the monthly data of 6 stations including mean air temperature, minimum and maximum temperature, wind speed, sunshine hours, mean and minimum relative humidity were used in the statistical period of 20 years (1986-2005). After reconstruction missing values and controlling stations for being reference (well irrigated) or non reference, potential evapotranspiration values were computed applying 9 methods (FAO- Penman- Monteith, Blanney-Criddle, Hargreaves-Samani, Makkink, Turc, ASCE standardized method, Kimberly- Penman, Penman and Priestly-Taylor) in REF-ET software. For determining best method, calculated potential evapotranspiration values were compared with evaporation pan values by using correlation coefficient and root mean square difference. Results indicated that there was significant correlation between Blanney-Criddle and pan evaporation values. Therefore, Blanney-Criddle model was selected as the best model for the study area. Afterwards, based on the above mentioned model and also the use of interpolation technique, the potential iso-evapotranspiration map was drawn for the southern basin of the Aras River. Keywords: Potential evapotranspiration, Blaney-Criddle method, Correlation coefficient, Root mean square difference, Southern basin of Aras River.