بررسي توسعه‌ي زون گسل سنگ‌بست- شانديز و پيامدهاي ژيومورفولوژيكي آن

Survey of Sangbast-Shandiz Fault Zone Growth and Geomorphological Results

زون گسل سنگ‌بست- شانديز با طول تقريباً 57 كيلومتر، پهناي متوسط 2 كيلومتر و روند شمال غرب- جنوب شرق، از فاصله‌ي حدود 15 كيلومتري غرب شهر مشهد مي‌گذرد و از جمله گسل‌هاي اصلي كوه‌هاي بينالود است. با توجّه به شواهد ژيومورفيك، داراي حركت امتداد لغز راست‌گرد با مولّفه‌ي راندگي است. در اين مقاله با استفاده از مطالعات سنجش از دور، تصاوير ماهواره‌اي و نقشه‌هاي ارتفاعي رقومي و انجام مطالعات ميداني به بررسي خصوصيات ژيومورفيك متاثر از فعاليت اين زون گسلي پرداخته شده است. خصوصيات ژيومورفيك مرتبط با زون گسل سنگ‌بست- شانديز به‌فرم ناهنجاري‌هاي توپوگرافي در راستاي گسل و جابه‌جايي و برش در سيستم‌هاي زهكشي منطقه، نظير كانال‌هاي آبراهه‌ و ستيغ‌هاي فرسايشي خطي به‌وضوح ديده مي‌شود. نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد كه هر چه ميزان لغزش در زون گسلي بيش تر شده، قطعات گسل هم طويل‌تر و عريض‌تر شده‌اند. علاوه‌براين با افزايش لغزش‌هاي امتدادي، گسل‌هاي از پيش موجود و قطعات گسلي به‌هم متصل شده و تعداد پله‌ها در زون گسل كم تر مي‌شود. بنابراين براساس شواهد موجود و نتايج به دست آمده، نيمه‌ي جنوب شرقي زون گسل سنگ‌بست- شانديز در حال توسعه و آزادسازي انرژي مي‌باشد و برعكس بخش شمال غربي آن نسبت به نيمه‌ي جنوب شرق در حال تمركز استرس است.

The Sangbast-Shandiz fault zone, with a length of about 57 km, a width of moderately 2 km, and a NW-SE direction, is located about 15 km in the west of Mashhad city. That is one of the major faults in the Binalud Mountains. Geomorphic evidences illustrate that the Sangbast-Shandiz fault zone has dextral strike- slip offsets with thrust activity. In this article, we investigated geomorphic features of faulting, by using remote sensing analysis of satellite images, digital elevation maps, and field work studies. These geomorphic attributes consist of a topographical distortion along the fault line on the surface and offsets or cutting in liner features as drainage systems like stream channels and liner eroding crests. In the results, we found out that increasing of fault slip quantity, increased elongation, widened the fault segments, and so joined pre-existing faults and segments and decreased fault steps. In addition, the southeast mid of Sangbast-Shandiz fault zone is releasing energy and seems to be in a growing state while the northwest mid is in a compressing stress state.