بافت مياني شهرها ظرفيتي براي حركت به سمت الگوي شهر فشرده(مورد: شهر بجنورد)

(Inner texture of cities: A potentiality to move toward the compact city pattern (Case study: Bojnord City

در دهه‌هاي پاياني قرن بيستم، به دليل نگراني‏هاي زيست محيطي ناشي از شهرسازي مدرنيسم، برنامه‏ريزان شهري به دنبال پارادايم‏هاي جديد توسعه‏ي پايدار در جستجوي فرم ايده‏آلي براي شهر پايدار مي گردند، زيرا توسعه‏ي پراكنده و گسترش افقي شهرها سبب بروز اختلالات مختلف اجتماعي ـ اقتصادي و كالبدي در پيكره‏ي شهرها شده است. بنابراين طي دهه‏هاي اخير فرم‏هاي مختلف شهري در كانون توجه برنامه‏ريزاني قرار مي‏گيرد كه همگي در حركت به سمت توسعه‏ي پايدار اتفاق نظر دارند. از جمله فرم‏هاي مختلف شهري، فرم تراكم شهري يا شهر فشرده مي‏باشد كه سبب ايجاد فضاي تعامل اجتماعي مناسب و مصرف انرژي كم تر براي شهروندان مي‏شود. اين تحقيق از نوع توسعه‏اي – كاربردي بوده كه با هدف مقايسه‏ي بافت‏هاي موجود شهري، به‏ويژه بافت مياني و شناسايي برخي ويژگي‏هاي كالبدي (تركيب كاربري‌ها، عرض معابر و تراكم جمعيتي) در شهر بجنورد و بر اساس روشي توصيفي - تحليلي و با استفاده از تكنيك SWOT انجام شده است. در اين راستا، نخست به تدوين چارچوب‏هاي نظري و مفاهيم شهر پراكنده و شهر فشرده پراخته شده، سپس مطالعه‏ي موردي شهر بجنورد صورت پذيرفته است. مطالعات وضع موجود و تحليل آن نشان مي‏دهد كه شهر بجنورد تحت تاثير عوامل مختلف تاريخي، اجتماعي و اقتصادي به ساختاري با سه بافت قديمي، مياني و بيروني رسيده است كه هر كدام داراي امكانات و محدوديت‏‎هاي خاص خود، جهت دست‌يابي به يك شهر پايدار مي‏باشد. همچنين نتايج بررسي‌ها و يافته‌هاي اين تحقيق در چارچوب تيوري‏هاي رشد هوشمند و مدل شهر فشرده نشان مي‏دهد، كه بافت مياني شهر بجنورد در مقايسه با بافت مساله‏دار قديمي و بافت بيروني برخوردار از سكونت‏گاه‏هاي غيررسمي، از پتانسيل بالاتري براي تركيب كاربري‏ها و متراكم‏سازي شهري برخوردار است كه با برنامه‏ريزي مناسب مي‏تواند نقطه‏ي آغازي براي حركت به سمت پايداري در توسعه‏ي شهري باشد.

In the late decades of the 20th century, urban planners, due to the environmental worries arising from modernist urbanism looked for paradigms of new sustainable development regarding ideal city forms, since urban sprawl and horizontal expanse of cities lead to different socio–economic and structural disorders; therefore , during the recent decades , planners who are unanimously heading for sustainabledevelopment, have been taking different city forms into consideration, one of which being city compact form or compact city which results in a balanced social atmosphere and decreases energy consumption.This study , aiming at comparing the existing city textures and identifying the structural characteristics of each (especially the middle texture ) in the city of Bojnord, and based on a descriptive method and using the SWOT technique, shows that Bojnord city, under the influence of various economic, social and historical factors, has consequently enjoyed three textures : ancient, middle and external, each of which providing some certain facilities and limitations to achieve the goal of a sustainable city.results, withinframework smart cities theory ,shows that the inner texture of Bojnord, compared with the problematic ancient texture and the informal settlements in the external texture has a higher potentiality for combining mix-land uses and compressing the city.It should be noted that proper planning can be a good point to move toward sustainablecity development.