ساخت‌هاي تعجبي در زبان فارسي

Exclamation Structures in Persian

يكي از مباحث مهم در زبان شناسي، بررسي ساختار و خصوصيات انواع جمله‌هاي موجود در زبان و تعيين تفاوت‌ها و شباهت‌هاي آن‌ها با يكديگر است. هدف مقاله حاضر نيز پرداختن به جمله‌هاي تعجبي زبان فارسي ازديدگاه زبان شناسي و ارايه داده هاي جديدي از زبان فارسي است كه ضرورت توصيف اين‌گونه جمله‌ها را توجيه مي‌كند و اساس درك ماهيت جمله هاي تعجبي را وسعت مي‌بخشد. در اين تحقيق تلاش مي شود تا در چارچوب رويكرد زانوتيني و پورتنر (2003) به اين پرسش ها پاسخ داده شود: الف. ساختار جمله‌هاي تعجبي در زبان فارسي چگونه است؟ ب. نقش معنايي و كاربردشناختي اين‌گونه جمله‌ها چيست؟ ج. تفاوت اين جمله‌ها با جمله‌هاي پرسشي خبري چيست؟ د. عنصر نفي در اين ساختارها چه جايگاهي دارد؟ داده هاي اين تحقيق به‌شيوه پيكره بنياد گردآوري و به‌روش توصيفي- تحليلي بررسي شده است. نتايج حاكي از اين است كه در زبان فارسي، تعجبي‌هاي خبري و تعجبي‌هاي پرسش‌واژه اي دو نوع اصلي جمله‌هاي تعجبي را تشكيل مي دهند كه تمايز ميان آن‌ها با بررسي ويژگي هاي معنايي، كاربردشناختي، آكوستيكي و نحوي اين جمله‌ها و همچنين مقايسه رفتار آن‌ها در رابطه با فرايند منفي-سازي و ساخت هاي مقايسه اي امكان‌پذير است.

One of the important issues in the study of grammar is the study of the structure and the functions of different sentences of a language, as well as describing the similarities and differences between them. This article aims to study the exclamative sentences of Persian according to a corpus and within a typological framework based on the study done by Zanuttini and Portner (2003). The article seeks answers to these questions: “What is the structure of exclamative sentences in Persian”?, “What are the semantic and pragmatic functions of such sentences”? “How these sentences can be differentiated from declarative and interrogative sentences”? and “What is the position of the negative markers in such sentences”? The results of this descriptive-analytic study showed that Persian Language has two types of exclamative sentences; declarative exclamatives and wh-exclamatives, which are different in terms of their semantic, pragmatic, syntactic and acoustic features.