تاثير عوامل كلامي بر تعيين نوع الگوي حالت در گويش هورامي

The Effect of Discourse Factors on Case System in Hawrami

مقاله حاضر درصدد يافتن پاسخي براي اين پرسش است كه آيا نظام حالت غالب در گويش هورامي متاثر از ويژگي‌هاي كلامي است يا نه؟ دوبوا (1987, 2003) معتقد است كه تعيين نظام حالت در هر زبان را تنها مي‌توان در پرتو ملاحظات كلامي و فرانحوي به‌صورت كامل تحليل كرد. وي نشان داده است كه برخي ويژگي‌هاي كلامي سبب به‌‌وجود آمدن گرايش كلامي ويژه‌اي به نام «ساخت موضوعي ارجح» مي‌شود كه ويژگي‌هاي آن منطبق با ويژگي‌هاي ساخت‌هاي نحوي «ارگتيو» است. نحوه رقابت اين گرايش با ساير گرايش‌هاي كلامي كه عمدتاً ويژگي‌هايي شبيه به نظام حالت مفعولي در حوزه نحو دارند، درنهايت، موجب تعيين نظام حالت در حوزه نحو مي‌شود. در اين مقاله نخست نشان مي‌دهيم كه با وجود مشاهده الگوي ساخت موضوعي ارجح در كليه ساخت‌هاي زباني گويش هورامي، ميزان تاثيرگذاري اين الگو در ساخت‌هاي گذشته ساده بيشتر از ساخت‌هاي مضارع است و همين موضوع موجب ارگتيو شدن ساخت‌هاي گذشته ساده در اين گويش مي‌شود. سپس به اين موضوع مي‌پردازيم كه ساير گرايش‌هاي كلامي رقيب نظير گرايش «جانداري مبتدا» و «پيوستگي مبتدا»، بر‌خلاف ساخت موضوعي ارجح، همواره محرك الگوي حالت مفعولي در حوزه نحو هستند و تاثير آن‌ها در هر دو دسته از ساخت‌هاي ارگتيو و مفعولي گويش هورامي ديده مي‌شود ولي ميزان تاثيرگذاري هريك از اين دو گرايش كلامي بر مفعولي شدن انگاره حالت در اين گويش متفاوت است؛ چنانكه فقط گرايش جانداري مبتدا مي‌تواند الگوي حالت را در ساخت‌هاي غيرارگتيو در گويش هورامي به سوي نظام حالت مفعولي سوق دهد. دستاوردهاي تجربي اين پژوهش مي‌تواند به‌لحاظ نظري مويد رويكردهايي باشد كه معتقدند پديده‌هاي نحوي بنيادين نظير الگوي حالت غالب، تحت‌تاثير عوامل كلامي و بر‌اساس ملاحظات كاربردشناختي شكل مي‌گيرند.

The present paper focuses on the effects of discourse and pragmatic factors on the determination of case system in Hawrami. Du Bois (1987) argues that dominant case systems in any language cannot be thoroughly accounted for unless pragmatic factors are taken into consideration. He further shows that certain features of narrative discourse creates a special discourse tendency, called “Preferred Argument Structure”, whose defining characteristics are exactly the same as those of “Ergative systems”. The way this pragmatic tendency competes with other pragmatic factors, which exhibit accusative-like features, ultimately determines the case system in syntax. In this paper, it is first shown that, although preferred argument structure is observed in all syntactic constructions of Hawrami, its effect in aorist constructions is more prominent than in the present constructions, and this very fact causes the former set of constructions to become Ergative. Other competing pragmatic tendencies like topic animacy and topic continuity, unlike the preferred argument structure, always motivate the accusative case pattern in syntax. The effects of each of these two factors on determination of accusative case system in the present constructions are not the same; only topic animacy has the potential to set the ultimate case system in syntax as accusative. From a theoretical point of view, the empirical findings of this research may lend more support to those functionally-oriented theories of language, which consider the syntactic properties of languages as direct results of pragmatic considerations and communicative needs of speakers.