عنصر آب در قصيده«يتوهج كنعان»عزالدين مناصره بر اساس روش نقدي گاستون باشلار

عنصر الما في قصيده«يتوهج كنعان»لعزالدين المناصره علي اساس المنهج النقدي لدي غاستون باشلار

گاستون باشلار، فيلسوف، رياضيدان، فيزيكدان و ناقد ادبي فرانسوي، با تكيه بر چهار عنصر آب، باد، خاك و آتش، يك شيوه نقدي جديد در حوزه ادبيات، ارايه نمود. در روش نقدي او، شاعر ابتدا انديشه ذهني خود را در تخيلاتش ميپروراند و بعد، آن انديشهها را در قالب كلمات، به وجود لفظي و تصاوير شاعرانه مبدل ميسازد؛ به نظر او عناصر چهارگانه، منبع الهام و شكلگيري خيالي هستند كه اثرگذاري و اعجابانگيزي فراواني در پي دارند. او آب را يك موجود زنده، مونث و پراحساس ميداند كه در حالتهاي مختلف، تخيلات مختلفي را به مخاطب القا ميكند. اين شيوه نقدي در برخي قصايد شاعران طبيعتگرا، از جمله قصيده« يتوهج كنعان »عزالدين مناصره ديده ميشود. مناصره، شاعر متعهد فلسطيني، در سرودن اين قصيده به طبيعت گرايش فراواني يافته و آب در كنار پديده‌هاي طبيعي ديگر در اين قصيده، كاركرد فراواني دارد. دريا، چشمه، باران، اشك و شبنم، هر يك در اين قصيده طولاني، جايگاه مهمي داشته و با دلالتهاي واقعي و رمزي خود، تخيلي را ايجاد نموده اند كه در بسياري از موارد، بر اساس تخيل ابداعي باشلار، قابل تفسير و تحليل است؛ البته شايان ذكر است كه اين امر، با توجه به گرايشهاي پستمدرنيستي مناصره و هنجارشكنيهاي او، مصداق كامل ندارد و در برخي موارد تخيلات شعري او با تخيلات باشلار يكسان نيست. اين مقاله گامي است در جهت نشان دادن خيال و تصويرسازيهاي مناصره با استفاده از عنصر آب؛ اينكه آب چه جايگاهي در خيال شعري مناصره داشته و نقش آن در تصويرسازيهاي شاعر چگونه ارزيابي گشته و تا چه حدي با نقد ابداعي باشلار قابل تطبيق است. به عنوان مثال، الهامات آبهاي جاري، ايستا، ژرف، تيره، پاك و شيرين مورد استفاده در قصيده، كه با شيوه نقدي باشلار منطبق هستند، مورد ارزيابي قرار گرفته‌اند