مطالعه بوم شناختي اجتماعات ماكروبنتيك رسوبات جزر و مدي دلوار (بوشهر)

Ecological Study of Macrobenthic Communities of Intertidal Sediments in Delvar (Bushehr)

به منظور مطالعه وضعيت بوم شناختي بوم سامانه هاي جزر و مدي در منطقه دلوار (بوشهر)، نمونه برداري رسوبات طي سه فصل سرد (زمستان 87)، معتدل (بهار 88) و گرم (تابستان 88) در سه سطح جزر و مدي از شش ايستگاه (دو پهنه ي گلي، دو بوم سامانه ماسه اي و دو بوم سامانه ي قلوه سنگي) انجام گرديد. شاخص هاي بوم شناختي مربوط به ساختار اجتماعات ماكروبنتيك درون رسوبات شامل تنوع زيستي شانون- وينر، ترازي زيستي پايلو، غالبيت گونه اي برگر- پاركر و غناي گونه اي مارگالف، به همراه متغيرهاي محيطي محاسبه شد. نتايج نشان دهنده ي اختلاف معني دار فصلي(05/0 < p) متغيرهاي محيطي به ويژه شوري و درجه حرارت در اغلب ايستگاه ها بود. فراواني ماكروبنتوزهاي مورد مطالعه ( بيشترين در كري، 943/2±75 و كمترين در دالارام 077/0± 6 فرد در مترمربع) با درصد دانه بندي درشت همبستگي معني دار منفي (05/0 < p) و با درصد دانه بندي ريز و مواد آلي كل، همبستگي معني دار مثبت (01/0 < p) نشان داد. مقادير نسبتاً پايين تر شاخص هاي تنوع شانون، يكنواختي پايلو و غناي گونه اي مارگالف (به ترتيب 055/0، 183/0 و 353/8) و نيز بالاتر شاخص غالبيت برگر- پاركر(972/0) در دلارام و طي فصل زمستان محاسبه شد كه نشان دهنده ي شرايط طبيعي دشوار اين بوم سامانه ي ماسه اي بود. شرايط نامناسب حاكم بر بوم سامانه ي قلوه سنگي رستمي را مي توان به اثرات سو زيست محيطي ناشي از اسكله ي صيادي نسبت داد. اگرچه نتايج شاخص ها در منطقه ي مورد مطالعه نشان دهنده ي شرايط زيست محيطي مطلوب نبود، اما بوم سامانه ي گلي هاله و قلوه سنگي كري از وضعيت بوم شناختي بهتري نسبت به ساير ايستگاه ها برخوردار بودند (شاخص هاي تنوع شانون- وينر 833/0 و 792/0 و غالبيت برگر- پاركر 133/0). اسكله نيز در اغلب ويژگي هاي بوم شناختي (از جمله متغيرهاي محيطي و شاخص ها)، وضعيتي مشابه با هاله نشان داد. از اين رو، شباهت وضعيت بوم شناختي اين دو پهنه ي گلي جزر و مدي طبيعي و مصنوعي، نشان دهنده ي امكان ايجاد اين بوم سامانه-ها در منطقه ي مورد مطالعه به عنوان رويكرد مديريتي مبتني بر بوم سامانه بود. با بررسي نتايج اين مطالعه، ضرورت حفاظت از اين بوم سامانه ها در منطقه ي مورد مطالعه امري اجتناب ناپذير مي نمايد.

To study the ecological status of intertidal ecosystems in Delvar (Bushehr), sediment sampling of three tidal levels from six stations (including two intertidal mud-flats, two sandy and two boulder ecosystems) was carried out during three seasons of cold (winter 2009), temperate (spring 2009) and warm (summer 2009). Ecological indices of infaunal macrobentic assemblages including Shannon-Wiener biodiversity index, Pielou evenness index, Berger-Parker species dominance index and Margalef species richness along with the environmental variables were measured. Results revealed an insignificant seasonal difference (p < 0.05) between environmental variables, especially salinity and temperature in most of stations. Macrobenthic abundance (the highest in Karri, 75±2.943 and the lowest in Delaram, 6±0.077 Ind.m-2) was significantly correlated (positive, p < 0.01) with fine grain size percentage and TOM. Relatively, lower values of Shannon-Wiener diversity, Pielou evenness and Margalef species richness indices (0.055, 0.183 and 8.353 respectively) and also higher Berger-Parker dominance index (0.972) in Delaram during winter indicated the tough natural condition of this sandy ecosystem. Poorly ecological status in Rustami boulder ecosystems might be consequent of environmental impacts related to the fishing harbor. Although, the results of indices in the study area were not the indication of suitable environmental conditions, Haleh’ muddy and Karri boulder ecosystems had better ecological status compared with the other stations (Shannon-Wiener biodiversity 0.833 and 0.792, respectively and Berger-Parker species dominance index 0.133). Harbor also showed the similar ecological properties (e.g. environmental variables and indices) to Haleh. The former as a man made intertidal mudflat showed the possibility of the establishment of these ecosystems in the study area as an ecosystem based management approach. Investigating the results of this study, it is concluded that protection of introduced ecosystems seemed to be something inevitable.