پاسخ‌هاي دفاعي پنبه به گونه‌هاي قارچ تريكودرما و اثر آن در كنترل بيماري مرگ گياهچه ناشي از Rhizoctonia solani

Defense Responses of Cotton to Trichoderma spp. and Its Influence in Control of Seedling Damping-off by Rhizocto\nia solani

بيماري مرگ گياهچه يكي از بيماريهاي مهم پنبه در مناطق مختلف كشور مي باشد كه همه ساله خسارت زيادي به مزارع پنبه كاري وارد مي نمايد. بدليل خاكزاد بودن عوامل مرگ گياهچه، استفاده از روش‌هاي شيميايي مثل پوشش دادن بذر با سموم شيميايي و يا سم پاشي مزارع نتيجه رضايت بخشي ببار نمي‌آورد، بهمين جهت در سالهاي اخير توجه زيادي به مبارزه بيولوژيك بخصوص استفاده از قارچ‌هاي آنتاگونيست و بخصوص قارچ تريكودرما شده است. مهم ترين مكانيسم بيوكنترلي تريكودرما تحريك سيستم دفاعي گياه است. بدين منظور از اين قارچ جهت القا مقاومت گياه پنبه بر عليه بيماري مرگ گياهچه استفاده گرديد. در اين بررسي ابتدا با استفاده از روش كشت متقابل (Dual culture)، توانايي آنتاگونيستي جدايه‌هاي تريكودرما عليه قارچ عامل بيماريRhizoctonia solani بررسي گرديد. 9 جدايه برتر، جهت آزمايشات بيوكنترلي در شرايط گلخانه انتخاب گرديد. در مطالعات گلخانه اي مشخص گرديد جدايه‌هاي Trichoderma virens A224 و T.harzianum A291 داراي بيشترين اثر بيوكنترلي مي باشند. اين دوجدايه در بررسي‌هاي آنزيمي در شرايط ژرميناتور مورد استفاده قرار گرفت. بررسي‌هاي آنزيمي در قالب طرح كاملاً تصادفي و بصورت فاكتوريل در 4 تكرار انجام شد. بررسي تغييرات فعاليت آنزيم پراكسيداز، بتا -1و3 گلوكاناز و ميزان فنل كل عصاره ريشه چه پنبه با استفاده از روش‌هاي كالريمتري و دستگاه اسپكتروفتومتر صورت گرفت. ارزيابي فعاليت پراكسيداز و بتا- 1و3 گلوكاناز نشان داد كه هر دو جدايه قارچ تريكودرما و رايزوكتونيا به تنهايي هر كدام باعث افزايش فعاليت اين آنزيم‌ها و در نتيجه القا مقاومت در گياهچه پنبه مي‌باشند. اما ميزان فعاليت اين آنزيم از نظر آماري در تيمار هر دو قارچ به صورت توام از ميزان بالاتري برخوردار است. ميزان آنزيم پراكسيد در روز دوازدهم نمونه برداري و ميزان آنزيم بتا- 1و3 گلوكاناز در روز دهم نمونه برداري به حداكثر ميزان خود رسيد. در بررسي تركيبات فنلي كل، حداكثر ميزان اين تركيبات در عصاره ريشه چه گياهان تيمار شده با جدايه‌هاي تريكودرما به همراه قارچ رايزوكتونيا مشاهده گردد. نتايج اين آزمايش نشان مي دهد قارچ تريكودرما در القا مقاومت گياه پنبه نسبتاً موثر بوده است.

Damping-off of seedling is a major disease of cotton in Iran. Disease may become epidemic in soil with low temperature and high moisture if seed treatment isn’t done. Recently, Trichoderma spp. are considered as one of the biological control methods of seedling Damping-off. One proposed mechanism for biocontrol in Trichoderma spp. is stimulation of host defense responses and induction of resistance.In this survey, antagonistic effect of Trichoderma spp. on Rhizoctonia solani were studied using dual culture test. Nine isolate were selected for greenhouse studies. Results showed that Trichoderma virens isolate A224 and Trichoderma harzianum isolate A291 had maximum biocontrol effect on seedling Damping-off. Both isolates increased weight of seedling radicles too. Isolate A224 and isolate A229 were applied on enzyme activity in germinator. Experiments were conducted factorial in Completely Randomized design with 4 replications. Peroxidase, B- 1,3 glucanse activity and total phenolic compounds levels were evaluated by colorimetic. Experiments indicated that maximum level of peroxidase activity is induced 12 days after planting and maximum level of peroxidase activity is induced 10 days after planting. Trichoderma isolates and Rhizoctonia solani individually increased Peroxidase, B- 1,3 glucanase activity and total phenolic compounds levels, but they are more pronounced and more persistent in the case of applying of combination of two fungi(Trichoderma and Rhizoctonia) in comparision to the control.