گليكوزيدهاي ايريدوييدي ريشه‌ سنبل بياباني آذربايجاني (Eremostachys azerbaijanica Rech.)

Iridoid Glycosides from Eremostachys azerbaijanica Rech. f. Root

مقدمه: گياه Eremostachys azerbaijanica از خانواده نعناع، يكي از 16 گونه بومي متعلق به جنس Eremostachys مي‌باشد. ريشه اين گياه در ايران، به صورت سنتي به عنوان ضد‌درد و ضد‌التهاب موضعي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. هدف: در اين پژوهش، ريشه گياه E. azerbaijanica مورد مطالعه فيتوشيميايي قرار گرفت تا شايد از طريق شناسايي محتواي شيميايي آن، بتوان در جهت استفاده صحيح از اين ماده طبيعي در امر درمان بيماري‌ها، قدمي برداشت. روش بررسي: عصاره متانولي ريشه گياه E. azerbaijanica به روش سوكسله تهيه شده و سه تركيب از آن، توسط روش SPE و HPLC تهيه‌اي فاز معكوس جداسازي شد. در نهايت، تركيبات توسط روش‌هاي طيف‌سنجي UV و NMR يك بعدي مورد شناسايي قرار گرفتند.‌ نتايج: سه گليكوزيد ايريدوييدي به نام‌هاي لامالبيد، پولچلوزيد I و سزاموزيد از ريشه گياه E. azerbaijanica جداسازي شدند. نتيجه‌گيري: از مطالعه نتايج حاصل از اين پژوهش و يافته‌هاي قبلي چنين برمي‌آيد كه سه گليكوزيد ايريدوييدي شناخته شده در اين پژوهش، قبلاً در برخي ديگر از گونه‌هاي اين جنس نيز مورد شناسايي قرار گرفته‌اند.

Background: Eremostachys azerbaijanica (family Lamiaceae) is one of the 16 endemic Iranian herbs of the genus Eremostachys. In Iran, the root of E. azerbaijanica is traditionally used as local analgesic and anti-inflammatory. Objective: In this research, roots of E. azerbaijanica were phytochemically studied until perhaps by identification of chemical content of this plant, a step to be taken toward correct use from this natural product in treatment of diseases. Methods: Methanolic extract from the root of E. azerbaijanica was prepared by Soxhlet method and its three compounds were isolated by SPE method and reversed-phase preparative HPLC. Finally, the compounds have been elucidated by UV and 1D NMR spectroscopic analysis. Results: Three iridoid glycosides, Lamalbide (Lamiridoside), Pulchelloside I and Sesamoside were isolated from the root of E. azerbaijanica. Conclusion: The comparison of the results obtained from the present study and former published results, shows that three iridoid glucosides which identified in this research, have been previously elucidated in some species of Eremostachys.