تغييرات ميزان و تركيبات اسانس و عملكرد اندام هوايي گياه دارويي اسطوخودوس (Lavandula officinalis L.) تحت تاثير تيمارهاي مختلف نيتروژن

Changes in Essential Oil Content/Composition and Shoot Aerial Yield of Lavender (Lavandula officinalis L.) Affected by Different Treatments of Nitrogen

مقدمه: نيتروژن يكي از عناصر بسيار موثر در افزايش عملكرد فيتوشيميايي و زراعي گياهان دارويي مي‌باشد. لذا بررسي اثر تركيبات نيتروژنه بر ميزان توليد اسانس و ماده خشك گياه دارويي اسطوخودوس ضروري مي‎باشد. هدف: اين پژوهش به منظور شناخت تغييرات مقدار اسانس، اجزاي اسانس و عملكرد ماده خشك گياه دارويي اسطوخودوس تحت تاثير كاربرد تيمارهاي مختلف نيتروژن در راستاي كاهش مصرف كودهاي نيتروژنه به اجرا درآمد. روش بررسي: اين آزمايش در قالب طرح آماري بلوك‌هاي كامل تصادفي با 7 تيمار و 4 تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه آزاد اسلامي شهرري اجرا شد. تيمارهاي آزمايش شامل محلول‎پاشي 5/1، 3، 5/4، 6 و 5/7 درصد نيتروژن و خاك مصرف 180 كيلوگرم نيتروژن به فرم اوره در هكتار و همچنين تيمار شاهد (بدون كاربرد نيتروژن) بودند. نتايج: اثر كاربرد تيمارهاي مختلف نيتروژنه به لحاظ آماري بر روي تمامي خصوصيات اندازه‎گيري شده گياه (01/0p < ) و بر روي درصد اسانس گياه و ميزان لينالول اسانس (05/0p < ) معني‎دار شد. بيشترين ارتفاع بوته و تعداد ساقه‎هاي فرعي در تيمار محلول‎پاشي 5/4 درصد نيتروژن در هكتار مشاهده شد. همچنين بيشترين قطر ساقه اصلي، وزن تر اندام هوايي، وزن خشك ساقه، برگ و اندام هوايي، ميزان اسانس گياه، مقدار 1 و 8 سينيول و لينالول اسانس در تيمار خاك مصرف 180 كيلوگرم نيتروژن در هكتار حاصل شد. وزن خشك ساقه و ميزان اسانس گياه در تيمار محلول‎پاشي 5/4 درصد نيتروژن در هكتار با تيمار خاك مصرف 180 كيلوگرم نيتروژن در هكتار تفاوت معني‎داري نداشت. نتيجه‎گيري: نتايج نشان داد كه محلول‎پاشي نيتروژن در غلظت مناسب ضمن امكان بهبود شاخص‎هاي رشدي و ميزان اسانس گياه، مي‌تواند موجب كاهش مصرف نيتروژن و هزينه توليد و آلودگي‌هاي ناشي از كاربرد زياد كودهاي نيتروژني شود.

Background: Nitrogen is one of the very effective elements in increasing the phytochemical and agronomical yield of medicinal plants. Therefore it is necessary to examine the effect of nitrogen on essential oil and dry matter production of lavender. Objective: This research was carried out to evaluate changes of essential oil content and dry matter of lavender under different nitrogen treatments for reduces of nitrogen fertilizer uses. Methods: The study was conducted at the research field of Islamic Azad University (IAU), Shahr-e-Rey branch, on basis of Randomized Complete Block Design (RCBD) with 4 replication and 7 treatments. The treatments were spraying of 0, 1.5, 3, 4.5, 6 and 7.5 percent N and 180 kg ha-1 nitrogen as urea. Different traits including plant height, stem diameter, branch number, leaves and stems dry weight, foliage dry and fresh weight, essential oil content and composition were recorded. Results: Effect of treatments on all of the plant traits (p < 0.01), essential oil content and linalool (p < 0.05) were statistically significant differences. The highest amount of plant height and number of stems was observed in spraying of 4.5 percent nitrogen per hectare. Also, the maximum stem diameter, shoot fresh weight, stem, leaves and shoot dry weight, and essential oil content, linalool and 1,8-cineole was obtained in soil treated with 180 kg of nitrogen per hectare. The foliar application of 4.5% of N ha-1 and 180 kg N ha-1 treatments hadn’t significantly effect on shoot dry weight and essential oil content. Conclusion: The results showed that nitrogen spraying at appropriate concentration could be improved growth and essential oil content, and also, reduced nitrogen using, contamination, and cost production.