بسترسازي قرآن در مديريت اعتدال‏گرايانه غم و شادي

Preparing the Ground by the Quran Moderate Management of Joy and Sorrow

غم و شادي از مهم‏ترين احساسات طبيعي انسان است كه بايد با مديريت صحيح، بجا و به‏اندازه ابراز شود. ازاين‏رو، مديريت احساسات و هيجانات در انسان ضروري است. بايد ديد كه با چه شيوه‏اي مي‏توان غم و شادي را به نحو اعتدال‏گرايانه‏اي مديريت نمود؟ آيا قرآن به‏عنوان برنامه‏اي كه ضامن سعادت دنيوي و اخروي انسان‏هاست، در اين زمينه شيوه‏اي ارايه نكرده است؟ در اين پژوهش، با روش تحليلي ـ توصيفي به‏دنبال دستيابي به شيوه قرآن در مديريت غم و شادي هستيم. با مراجعه به آيات قرآن، تفاسير و پژوهش‏هاي انجام‏شده درباره اين موضوع، معلوم گرديد: قرآن بستر مديريت اعتدال‏گرايانه‏اي را در غم و شادي براي مخاطبان خود فراهم نموده است. مديريت مزبور بر دو ساحت غيرمجزا استوار است: «نگاه توحيدي به غم و شادي» و «كنترل غم و شادي». از نظر قرآن، انسان بايد در هر حال و به‏ويژه در زمان تهييج احساساتي مثل غم و شادي، خدا را در نظر گرفته و در سايه اين توجه، حالات روحي خود را كنترل نمايد. ارمغان مديريت قرآني غم، «صبر و اميدواري» است، و ثمره مديريت قرآني شادي، «شكر و سپاس‏گزاري از درگاه ربوبي». از منظر قرآن، عدم مديريت غم چيزي جز «ياس و نااميدي»، و ترك مديريت شادي جز به «كبر و غرور» نمي‏انجامد.

Joy and sorrow are among the most important human natural feelings which ought to be expressed moderately and with correct and proper management. Therefore, it is necessary to manage human feelings and emotions. Some questions arise here such as: how can joy and sorrow be moderated? Has the Quran, as a program which guarantees menʹs felicity in this and the other worldl, not provided a method in this regard? The present research tries to find the method presented by Quran for managing joy and sorrow. A review of Quranic verses, Quranʹs commentaries, and the studies conducted on the issue indicates that the Holy Quran provides its audience with a context to manage their joy and sorrow moderately. This management is based on two interrelated spheres: "a monotheistic look to sorrow and joy", and "control of sorrow and joy". According to the Quran, man should always remember God, especially when incited such feelings as sorrow and joy are heightened, and control them in the light of this remembrance of God. Quranic management of sorrow will lead to "patience and hopefulness", and Quranic management of joy will lead to showing "gratefulness and thankfulness towards God". If sorrow is not managed, the result will be nothing but "hopelessness and despair"; and if joy is not managed, the result will be nothing but "arrogance and pride"