بررسي ديدگاه اكولوژيك ايلات و عشاير ايران از منظر سيلوپاستورال

Investigating the ecological viewpoint of Iranian tribes and nomads from a silvopastoral perspective

شالوده‌ مرتع‌داري بر روي زندگي شباني (Pastoralism) استوار گرديده‌ است و استفاده از علم مرتع‌داري بدون نگرش عميق بر فرهنگ و زندگي سنتي عشاير و روستاييان كشور به روش‌هايي از مرتع‌داري منتهي مي‌شود كه علي‌رغم داشتن مختصات علمي، كاربردي نداشته باشند. ايل بويراحمدي بزرگ‌ترين ايل استان كهگيلويه و بويراحمد مي‌باشد و در تمام مناطق جغرافيايي استان در فصول مختلف سال سكني مي‌گزينند. به‌منظور بررسي ديدگاه اكولوژيكي مردم ايل بويراحمد در خصوص گونه‌هاي گياهي كه دام‌هايشان استفاده مي‌كنند ليستي از گياهان منطقه‌ مورد مطالعه فراهم و پرسشنامه‌هايي بر مصرف دام از گونه‌هاي مورد بررسي در بين مردم ايل بويراحمد توزيع گرديد. براي تعيين اندازه‌‌ نمونه‌ از روش كوكران استفاده شد. پايايي پرسشنامه به روش‌هاي آلفاي كرونباخ و روايي آن از روش محتوايي و صوري مشخص گرديد. در فاز بعدي براي صحت‌سنجي ديدگاه اكولوژيكي مردم ايل بويراحمد نتايج ديدگاه آنها درخصوص گياهان مورد استفاده با روش‌هاي علمي بررسي گرديد. تجزيه و تحليل آماري در قالب طرح كامل تصادفي و آناليز واريانس دوطرفه در سطح اطمينان 95% صورت گرفت. به‌طور كلي نتايج نشان مي‌دهد، هرچند نتايج ديدگاه مردم ايل بويراحمد با روش علمي كامل يكسان نيست ولي شباهت‌هاي بسياري دارد. باتوجه به اينكه گونه‌هاي شاخص از ديدگاه مردم در آزمايش عملي نيز به خوبي مورد مصرف دام قرار گرفته‌اند نشان‌دهنده اين مطلب است كه مردم ايل بويراحمد هرچند به‌صورت تيوري با اكولوژي سروكار ندارند اما به‌صورت عملي و تجربي اين مطلب را درك مي‌كنند و مي‌توان از ديدگاهشان كه طي زمان‌هاي طولاني به‌صورت تجربي كسب كرده‌اند به‌عنوان الگو استفاده نمود.

The foundation of pastureland management is based on the pastoralist life style. Using the science of rangeland management without a deep understanding of the traditional nomadic and rural life results in range management methods with a pseudo-scientific appearance. BoyerAhmad, as the biggest tribe in kohgiluyeh-va-Boyerahmad, settles in all of the geographical regions of the province during different seasons of the year. For investigating the ecological viewpoint of the people of Boyerahmad tribes with respect to the plant species used by their livestock, a floristic list of the plants of the area under study was developed, on the basis of which a questionnaire was designed regarding the plant species used by the livestock and was distributed among the Boyerahmad tribes. Cocran method was applied to determine the sample size. The reliability and validity of the questionnaire were measured using Cronbach’s alpha and the contact method, respectively. In the next phase, to validate the accuracy of the ecological viewpoints of Boyerahmad tribes, data obtained from the questionnaire were analyzed scientifically using two-way ANOVA (at 95% confidence interval) in a completely randomized design. Generally speaking, the results indicated that even though people’s viewpoint did not exactly match with that of administer, it was relatively similar to it. The fact that the major species identified by people were also similar to those used by the livestock in the experiment indicated that although people of Boyerahmad tribes did not theoretically deal with ecology, they scientifically and practically understand it. Hence, their viewpoints, which are formed over a long time, can be applied as a practical model.