بررسي رابطه مكاني بين بانك بذر، جمعيت علف هرز و الگوي پراكنش آن در طول فصل زراعي در مزرعه چغندرقند

Spatial relationships between weed seed bank and population and their distribution models in sugar beet crop (Beta vulgaris)

به منظور بررسي رابطه مكاني بين بانك بذر و جمعيت علف هرز و نيز الگوي پراكنش آن در طول فصل زراعي در مزرعه چغندرقند، پژوهشي در سال 1388 در ايستگاه تحقيقاتي مهندس مطهري واقع در كمالشهر كرج انجام گرفت. نمونه‎برداري از بانك بذر قبل از كاشت چغندرقند و از گياهچه‎هاي علف‎هرز طي سه مرحله در دوره رشد با دو نوع چارچوب مربع(50 در50 سانتي‎متر) و مستطيل (100 در 25 سانتي‎متر) صورت گرفت. در هر دو چارچوب فراواني بذر علف‎هرز و تراكم بوته به تفكيك گونه شناسايي و ثبت شد. به منظور بررسي ساختار مكاني علف‎هاي هرز و پويايي لكه‎ها از تكنيك ژيواستاتيستيك استفاده شد. تاج خروس، سلمه‎تره و علف‎هاي هرز باريك برگ، گونه‎هاي متداول علف هرز در مزرعه بودند. تجزيه‎ و تحليل سمي واريوگرام گونه‎هاي متداول، دامنه تاثيري از 24/0 تا 9/141 متر را نشان داد كه بسته به گونه علف‎هـرز و مرحله نمونه‎برداري متغير بود. تاج‎خروس داراي دامنه تاثير زياد به‎ويژه در نمونه برداري دوم گياهچه‎ها بود. دامنه سلمه‎تره در طول فصل رشد از گونه‎هاي ديگر كمتر بود. بيشترين اثر قطعه‎اي به ميزان 671/1 و 308/1 به ترتيب مربوط به تاج خروس (در نوبت دوم نمونه‎برداري از گياهچه‎ها) و گونه‎هاي باريك برگ (در نوبت اول نمونه‎برداري از گياهچه‎ها) بود، كه در هر دو موجب همبستگي مكاني خيلي ضعيف گرديد. همبستگي مكاني قوي براي بذور و گياهچه‎هاي سلمه‎تره در تمامي مراحل نمونه‎برداري به ثبت رسيد. نقشه‎هاي توزيع مكاني، توزيع لكه‎اي علف‎هرز را تاييد كرد. ساختار لكه‎ها در طي فصل رشد تغيير كرد. نتايج اين مطالعه نشان داد كه توزيع مكاني سبب بهبود تصميم‎گيري?هاي مديريتي و افزايش درك ما از ديناميك جمعيت علف‎هاي هرز خواهد شد.

A field experiment was conducted to study the spatial relationships between weed seed bank and population and their distribution models in sugar beet crop (Beta vulgaris) in 2009 at Motahari Agricultural Research Station of Karaj. Sampling from seed bank before sugar beet drilling and weed population in three stages during the growing season were done using square (50*50 cm) and rectangle (25*100 cm) frameworks. Seed and plant frequency of each weed species were recorded in the both frameworks. Geostatistics technique was used to investigate the local structure of the weeds and dynamic of the spots. Amaranth, lambsquarter and narrow-leaf weeds were the prevalent weed species in the field. Semi-variogram analysis showed a range of influence from 0.24 to 141.9 m depending on weed species and sampling stage. The highest range of influence belonged to amaranth, especially in the second stage of seedling sampling. Lambsquarter had a lowest range of influence between all weeds. The highest nugget effect (1.671 and 1.308) was observed for amaranth (at second sampling from seedlings) and narrow leaf-weeds (at the first sampling from seedlings), respectively. This led to weak local correlation for amaranth and narrow-leaf weeds. Strong local correlation was recorded for seed and seedling of lambsquarter at all sampling stages. Spot distribution of weeds was confirmed by local distribution maps. Spots structure changed during the growing season. Results suggested that weed local distribution could improve management decisions and comprehension of dynamic of weeds populations.