بررسي تطبيقي مفهوم مرگ در چكامه «سرزمين ويرانِ» اليوت و اشعار سيّاب بر مبناي نظريه كهن الگوها

A Comparative Study of the Death Concept in Eliot’s “The Waste Land” &al-Sayyab’s Poetry (Based on Archetypal Theory)

مرگ، از الهام بخش ترين مفاهيم در شعر دو تن از نام آورترين شاعران معاصر عربي و غربي يعني بدر شاكر سيّاب و تي.اس.اليوت است كه نقشي بي بديل در شكل گيري شعر مدرن عربي داشته اند.اين جستار تلاش مي كند جنبه هاي نمادين اين مفهوم را در چكامه«سرزمين ويران» مشهورترين اثر اليوت به عنوان متن تاثيرگذار و اشعار سيّاب به عنوان متن تاثير پذير، بر اساس داده هاي نقد كهن الگويي مورد تحليل تطبيقي قرار دهد. مبناي تحليل آثار ادبي در اين شاخه از نقد روانكاوانه، نظريه كهن الگوهاي يونگ، روان شناس شهير سويسي است. در ديدگاه او، كهن الگوها، تجربه ها و مدل هاي رفتاري كهن و ازلي هستند كه در طول روزگاران در بخشي از ذهن انسان به نام «ناخودآگاه جمعي» انباشته شده اند و نوع انسان در جهت تكامل شخصيّت خود به طور غريزي از آنها تاثير مي پذيرد.يكي از زمينه هاي بروز اين انگاره هاي ازلي در انديشه يونگ، الهامات شاعرانه است. تجلّي و كاركرد برخي از اين صورت هاي نمادين در تصويرهاي مشترك شعر اليوت و سيّاب، بدنه اصلي پژوهش را شامل مي شود.

Death is one of the most inspiring concepts in most of well-known contemporary Western and Arab poets’works,including T.S. Eliot and Badr Shakir al-Sayyab’s. It plays a unique role in shaping the modern poetry. This paper contains a comparative archetypal-based analysis of symbolic aspects of death in “The Waste Land”, the most famous literary work by T.S.Eliot whose impression on al-Sayyab was extensive. The basis of the literary analysis in the field of psychoanalytic criticism is Jungʹs theory of archetypes. According to him, archetypes model human behavior and are primordial concepts and images accumulated during time as collective unconsciousness, and human is inspired by them to evolve instinctively his own character. Poetic inspiration is one important field through which Jungian archetypes display themselves. This paper studies these symbolic features common in “The Waste Land” and al-Sayyab’s poetry.