تعيين تنوع ژنتيكي مورفوتيپ هاي گندم وحشي Triticum boeoticum ايران بر اساس تنوع آللي مكان هاي ژني Glu-1A و Glu-3A

Assessing genetic diversity in wild morphotypes of Iranian Triticum boeoticum according to the allelic variation of Glu-1A and Glu-3A gene loci

تنوع ژنتيكي تعدادي از مورفوتيپ‌هاي گندم وحشي Triticum boeoticum كلكسيون بانك ژن ملي گياهي ايران، بر اساس تنوع آللي مكان‌هاي ژني Glu-1A و Glu-3A با استفاده از الكتروفورز SDS-PAGE پروتيين‌هاي گلوتنين بذر مورد بررسي قرار گرفت. تنوع آللي بسيار گسترده‌اي در بين مورفوتيپ‌هاي آزمايش شده مشاهده شد. در محدوده مكان ژني Glu-1A در مجموع 8 الگوي باندي با 10 آلل و در محدوده مكان ژني Glu-3A نيز 25 الگوي باندي با 13 آلل مشخص گرديد. توزيع برخي آلل ها در يك محدوده جغرافيايي مشخص مشاهده گرديد و ژرم پلاسم جمع‌آوري شده از دو استان آذربايجان شرقي و غربي بيشترين تعداد آلل‌هاي مشاهده شده را به خود اختصاص داد. بر اساس تجزيه خوشه اي، مورفوتيپ هاي مورد آزمايش از جمعيت Triticum boeoticum ايران به تفكيك منطقه پراكنش، به سه گروه تقسيم گرديدند. نمونه هاي جمع‌آوري شده از استان‌هاي آذربايجان غربي، لرستان، ايلام، كرمانشاه و كردستان در گروه اول، نمونه هاي جمع آوري شده از آذربايجان شرقي و فارس در گروه دوم و نمونه هاي جمع‌آوري شده از استان زنجان در گروه سوم قرار گرفتند. با توجه به آن كه تحقيقات بهنژادي گياهي نيازمند وجود تنوع مي باشد، ميزان بالاي تنوع ژنتيكي مشاهده شده در مكان هاي ژني Glu-1A و Glu-3A در مورفوتيپ‌هاي وحشي Triticum boeoticum ايران، اين ژرم‌پلاسم را بعنوان منبعي ارزشمند براي استفاده در برنامه‌هاي اصلاحي گندم جهت بهبود كيفيت نانوايي و ساير صفات ارزشمند زراعي مطرح مي‌نمايد.

Genetic diversity in certain morphotypes of wild T. boeoticum collection of National Plant Gene Bank of Iran was investigated according to the allelic variation in Glu-1A and Glu-3A loci using SDS-PAGE electrophoresis of seed storage glutenins. A vast genetic diversity was observed among the studied wheat morphotypes. We scored 8 band patterns consisting of 10 different HMW alleles and 25 band patterns consisting of 13 LMW alleles in Glu-1A and Glu-3A loci, respectively. It was observed that certain alleles have distributed in certain areas and T. boeoticum germplasm collected from East and West Azarbaiejan provinces presented the most number of glutenin alleles. Based on cluster analysis, the studied morphotypes of T. boeoticum populations collected from certain areas of Iran, were divided into three distinct categories including (1) morphotypes collected from West Azarbaiejan, Lorestan, Eilam, Kermanshah and Kordestan provinces, (2) morphotypes collected from East Azarbaiejan and Fars provinces, and (3) morphotypes collected from Zanjan province and those with unknown origin. Plant breeding programs gain of genetic variation in the target germplasm. So, the vast genetic diversity of Glu-1A and Glu-3A loci in wild morphotypes of T. boeoticum of Iran, introduces the studied germplasm as a valuable source for the breeding of meal quality and other important qualitative and quantitative traits in wheat.