فطرت در آيات و روايات

Innate Disposition in Quranic Verses and Traditions

فطرت امري تكويني و جزيي از سرشت انسان است كه به بعد روحي و معنوي او مربوط مي‏شود. اين وديعه الهي در نهاد انسان اگر به حقيقت، ظهور و بروز يابد، مي‏تواند زمينه حركت، كمال و رشد وي را در مسير عبوديت الهي فراهم آورد. هدف از اين پژوهش تبيين فطرت در قرآن و روايات مي‏باشد. در اين مقاله با استناد به آيات قرآن و روايات معصومان عليهم‏السلام و با استفاده از روش توصيفي ـ تحليلي، به تبيين فطرت پرداخته شده است. بيان ديدگاه‏هاي مختلف علما در رابطه با فطرت و دو بعد بينشي و گرايشي آن و ويژگي‏هاي امور فطري (همگاني و فراگير، فراحيواني، غيراكتسابي، قابل تجربه، استناد به خدا و تغييرناپذيري)، عوامل شكوفايي فطرت (تعاليم الهي توسط انبيا و تزكيه نفس) و موانع شكوفايي فطرت (غفلت از خويش، وسوسه‏هاي علمي و شيطاني، پندارگرايي، عقل متعارف، كبر، خودبيني و هوس، دنياگرايي و زنگار دل) از جمله يافته‏هاي مهم اين تحقيق مي‏باشد.

Innate disposition has a genetic property and it is part of manʹs nature and it is connected to his mental and spiritual dimensions. If this God-given deposit in manʹs nature is truly realized it can contribute to manʹs motion, perfection and progress and lead to manʹs servanthood to God. The present paper, which is conducted by referring to Quranic verses and infallible Imamsʹ traditions and using a descriptive analytical method, aims at elaborating on innate disposition in the Quran and traditions. Some of the research findings are: explaining the different views held by scholars on innate disposition and its two perceptive and attitudinal dimensions and on the features of natural affairs (universal and all-inclusive, ultra- animal, non-acquired, experieneable, attribution to God, and unchangeable), factors of realizing innate disposition (divine teachings passed by prophets and self-purification), and pointing out to the obstacle to the realization of innate disposition (neglecting the self, scientific and Satanic temptations, illusionism (idealism), conventional intellect, arrogance, egoism, secularism (materialism), and rust of heart)