بررسي گفتمان گرايش به مهدويت در جنبش كيسانيه

Messianic discourse examined in the Movement of the Kysaniah

اعتقاد به مهدويت ريشه در قرآن و سنت دارد و با توجه به رويكرد ظلم‌ستيزانه آن، از همان قرون نخستين اسلامي كانون توجه برخي گروه‌هاي مخالف حاكميت شد. در قرن اول هجري، جنبش كيسانيه با شعارهاي شيعي و با تمركز بر موضوع مهدويت، حركت نظامي _ سياسي عليه خلافت بني‌اميه را برگزيد. اين اقدام الگويي براي ساير گروه‌هاي مشابه فراهم كرد كه عمدتاً به عنوان گروه‌هاي غالي شيعه از آنان ياد مي‌شود. اين پژوهش به بررسي راهبرد جنبش كيسانيه در طرح عملي مهدويت در جامعه عصر خود مي‌پردازد و به اين سوال پاسخ مي‌دهد كه آيا انتخاب گفتمان مهدويت توسط اين جنبش بر مبناي تفكرات مستحكم تشيع در اين موضوع بود يا انگيزه‌هاي ديگري وجود داشت؟ ضرورت اين پژوهش دستيابي به شناخت لازم درباره انگيزه‌ها و اهداف جنبش كيسانيه در تمركز بر آرمان مهدوي است. همچنين الگوي مناسبي در آگاهي‌بخشي نسبت به برداشت‌هاي نادرست از موضوع مهدويت در دوران معاصر خواهد بود. مهم‌ترين يافته‌هاي اين پژوهش عبارتند از: 1. تفكر مهدوي در جنبش كيسانيه به ابزاري براي مبارزه با خلافت تبديل شد. 2. كيسانيه با بي‌توجهي به رهنمودهاي دين اسلام و امامان معصوم?، به تعيين فرد و زمان دلخواه در باور مهدويت پرداختند. 3. نگرش اين جنبش به مهدويت بر محوري ناقص و دركي افراطي شكل گرفت. 4. مهم‌ترين دليل انحراف، بي‌توجهي به امام معصوم و تكيه بر عقل و فهم برخي اشخاص بود.