بررسي اثركودهاي بيولوژيك و آلي بر برخي صفات كمّي و مقدار اسانس گياه دارويي مرزه (Satureja hortensis L.)

The effect of organic and biofertilizers on some quantitative characteristics and essential oil content of summer savory (Satureja hortensis L.)

باكتري‌هاي محرك رشد گياه و كودهاي آلي از روش هاي مختلف از جمله افزايش ميزان جذب و دسترسي به آب و عناصر غذايي مي‌توانند رشد گياه را بهبود بخشند. در اين تحقيق به منظور ارزيابي اثر كودهاي بيولوژيك و ورمي كمپوست بر خصوصيات كمّي و كيفي گياه دارويي مرزه (L. Satureja hortensis) آزمايشي در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد در سال زراعي 88-1387 اجرا شد. تيمارهاي آزمايش شامل كود بيولوژيك نيتراژين، كود بيولوژيك نيتروكسين، كود بيولوژيك حل كننده فسفات، كود بيولوژيك ورمي كمپوست، نيتراژين+ ورمي كمپوست، نيتراژين+ نيتروكسين، نيتراژين+ حل كننده فسفات، نيتروكسين+حل كننده فسفات، نيتروكسين+ ورمي-كمپوست، حل كننده فسفات+ورمي كمپوست، نيتراژين+ حل كننده فسفات+ ورمي كمپوست، نيتراژين+ حل كننده فسفات+ نيتروكسين، نيتراژين+ نيتروكسين+ ورمي كمپوست، نيتراژين+ نيتروكسين+حل كننده فسفات+ ورمي كمپوست و شاهد (بدون كود) بود. با توجه به دارا بودن دو چين، اطلاعات با استفاده از طرح كرت هاي خرد شده در زمان تجزيه شد. چين هاي مختلف به عنوان كرت هاي فرعي و تيمارهاي كودي به عنوان كرت هاي اصلي در نظر گرفته شد. اضافه كردن ورمي كمپوست به خاك و عمليات تلقيح بذرها با كودهاي بيولوژيك با بذر قبل از كاشت انجام شد. نتايج نشان داد كه ارتفاع بوته، درصد ساقه، سرشاخه گلدار، عملكرد بيولوژيك، درصد و عملكرد اسانس بين تيمارهاي مختلف در هر دو چين تفاوت معني داري داشت. تيمار تركيبي نيتراژين، نيتروكسين، ورمي كمپوست و شاهد به ترتيب بيشترين و كمترين ارتفاع بوته (01/51 و 08/32 سانتي متر)، درصد ساقه (80/47 و 10/17 درصد)، درصد سرشاخه گل دار (05/66 و 55/38 درصد) و عملكرد بيولوژيك (5/6730 و 4/2149 كيلوگرم در هكتار) را به خود اختصاص دادند. بنابراين، چنين به نظر مي رسد كه كاربرد كودهاي بيولوژيك و آلي مي تواند در بهبود خصوصيات كمّي و كيفي مرزه موثر باشند.

Plant growth promoting bacteria with various mechanisms such as an increase in uptake and availability of nutrients can improve plant growth. In order to evaluate the effects of biofertilizers and Vermicompost on quantitative characteristics and essential oil content of vegetative parts of summer savory, a field experiment was conducted during growing season of 2008- 2009 at Agriculture Research Station, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Iran. A randomized complete block design with three replications was used. Treatments included: Nitragin, Nitragin+Vermicompost, Nitragin+Nitroxin, Nitragin+Phosphate solublizing bacteria, Nitragin+Phosphate solublizing bacteria+Vermicompost, Nitragin+Phosphate solublizing bacteria+Nitroxin, Nitragin+Nitroxin+Vermicompost and control. Plants were harvested twice at 10% flowering stag. The result showed that biofertilizers and Vermicompost had significant effects (p?0.01) on plant height, percentage of leaf and stem, biological yield and essential oil contents of leaves in both harvests. The combination of Nitragin + Nitroxin and Vermicompost and control treatments had the highest and the lowest plant height, percentage of stem and leaf, and biological yield. It seems that seed inoculation with biofertilizers enhanced root development and hence availability of moisture and nutrients, particularly nitrogen and phosphorus. Therefore, summer savory inoculation with biofertilizers could improve some quantitative and essential oil contents.