ارزيابي مقايسه اي شاخص هاي تنوع زيستي كشاورزي در سامانه‏هاي زراعي، باغي و باغكشتي (مطالعه موردي: حوزه آبريز جاجرود)

A comparative assessment of Agrobiodiversity indices in farms, gardens and home gardens (Case study: of Jajrood basin)

تنوع زيستي گستره وسيعي از تنوع ژنتيكي، تنوع گونه‏اي و تنوع بو‏م‏نظام‏ها مي‏باشد. يكي از مهمترين مفاهيمي كه امروزه در زمينه توسعه پايدار در بخش كشاورزي مطرح است، حفاظت از تنوع زيستي كشاورزي است. هدف از انجام اين مطالعه ارزيابي و مقايسه وضعيت تنوع زيستي كشاورزي در سامانه‏هاي زراعي، باغي و باغكشتي در روستا‏هاي حوزه آبريز جاجرود در بخش شرقي و شمال شرقي استان تهران بود. به علاوه در اين مطالعه اهميت باغكشت‏ها به عنوان محلي جهت حفاظت درون‏جا از گونه‏هاي مورد استفاده در بوم‏نظام‏هاي كشاورزي مورد بررسي قرار گرفت. اطلاعات مورد استفاده در اين پژوهش از طريق مصاحبه حضوري و تكميل پرسشنامه‏هايي كه به اين منظور طراحي گرديده بود، توسط سرپرستان 30 درصد از كل خانوار كشاورزان روستا‏هاي مورد بررسي استخراج گرديد. نتايج حاصل نشان داد كه مقادير شاخص غناي گونه‏اي و شاخص شانون تقريبا در باغكشت‏هاي تمام روستاهاي مورد مطالعه بيشتر از سامانه‏هاي زراعي و باغي بود كه اين موضوع اهميت سامانه‏هاي باغكشتي در حفاظت از تنوع زيستي گونه‌‌هاي كشاورزي را اثبات نمود، همچنين نتايج نشان داد كه در روستاهايي مانند سياهسنگ كه به هر دليل سامانه‏هاي زراعي و باغي در آنها از بين رفته است، باغكشت‏ها به تنهايي مسيول حفاظت از تنوع زيستي گونه‏هاي موجود در اين سامانه‏ها مي‏باشند. در اين مطالعه روستاي مرانك با شاخص غناي گونه‏اي هفت در سامانه‏هاي زراعي و روستاي خسروآباد با شاخص غناي گونه‏اي 12 در سامانه‌هاي باغي، بالاترين سطوح تنوع را در هر يك از اين سامانه‏هاي كشاورزي به خود اختصاص داده بودند.