علل پرداخت‌هاي غيررسمي در بخش سلامت از ديدگاه پزشكان، سياست‌گذاران و بيماران: مطالعه‌ي كيفي

Causes of informal payments in health sector: a qualitative study of viewpoints of physicians, policy makers and patients

در سال‌هاي اخير بحث رابطه‌ي مالي پزشك و بيمار و مسايلي هم‌چون پرداخت‌هاي غيررسمي به‌عنوان كاري غيراخلاقي ولي جاري در بخش سلامت اكثر كشورهاي جهان از جمله جمهوري اسلامي ايران مطرح شده است كه تهديدي براي اعتبار حرفه‌ي پزشكي محسوب مي‌شود. اين پرداخت‌ها در نقاط مختلف جهان مي‌تواند علت‌هاي خاص خود را داشته باشد. هدف اين پژوهش بررسي علل و چگونگي پرداخت‌هاي غيررسمي در بيمارستان‌هاي شهر كرمان در سال 1390 بود. اين مطالعه با استفاده از روش پژوهش كيفي و از طريق مصاحبه‌هاي نيمه ساختارمند انجام شده است. مصاحبه‌هاي هدفمند با استفاده از يك نمونه‌ي هدفمند متشكل از 45 نفر از بيماران، پزشكان و سياست‌گذاران در شهرستان كرمان در ايران در سال 1390 انجام شد. اين مطالعه با مجوز كميته‌ي اخلاق پزشكي دانشگاه و تكميل فرم رضايت از مصاحبه‌شوندگان انجام شد. در اين مطالعه در خصوص دلايل پرداخت‌هاي غيررسمي از مصاحبه شوندگان سوالاتي پرسيده شد و داده‌ها با استفاده از تحليل محتوا مورد آناليز قرار گرفت. يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه دلايل متعددي براي پرداخت‌هاي غيررسمي وجود دارد كه شامل عوامل فرهنگي، عوامل مرتبط با كيفيت و عوامل قانوني است. دلايلي نيز براي دريافت‌هاي غيررسمي توسط پزشكان كشف شد كه شامل عوامل مربوط به تعرفه‌ها، عوامل ساختاري، عوامل اخلاقي و هم‌چنين نشان دادن مهارت و شايستگي ارايه‌كنندگان خدمات است. مطالعه‌ي حاضر منتج به ارايه‌ي دلايلي براي پرداخت‌هاي غيررسمي شد و اكثر دلايلي كه كشف شد، شباهت زيادي با نتايج مطالعات ساير كشورهاي جهان دارد؛ به اين ترتيب كه نشان داد كه بودجه‌ي ناكافي نظام سلامت و پرداخت‌هاي رسمي ناكافي به پزشكان، از مهم‌ترين عوامل مرتبط با عرضه هستند كه منجر به پرداخت‌هاي غيررسمي مي‌شوند. اما با توجه به اين‌كه مطالعات كيفي معمولاً دلايل احتمالي را كشف مي‌كنند، بنابراين، براي بيان قطعي علل به مطالعات بيش‌تر نياز است.

In recent years, the financial relationship between the physician and the patient and some issues such as informal payments for health care have arisen as an unethical but common problem in many countries, including the Islamic Republic of Iran. Such issues are a threat to the professional reputation of physicians, and can have their own causes in different parts of the world. This study attempts to assess the causes of informal payments and the manners in which they are done in the hospitals of the Kerman Province in Iran in 2012. This study was carried out using qualitative research methods, and semi-structured interviews. Structured interviews were conducted on a purposeful sample of 45 participants including patients, providers and policy makers in the Kerman province in Iran in 2012. This study was authorized by the ethics committee of Kerman University of Medical Sciences, and the consent form was completed by all participants. In this study the participants were asked questions regarding reasons for informal payments, and data were analyzed using content analysis. There are several reasons for making informal payments, which include cultural, legal and quality factors. A number of reasons for asking informal payments by providers were discovered, including those related to tariffs, structural factors and ethical factors as well as to demonstrate the skill and competence of service providers. Most of the reasons discovered for informal payments in Iran are similar to other countries in the world. They showed that inadequate funding of the health systems and inadequate formal payments to providers are the most important supply-side factors leading to informal payments. Given that qualitative studies usually cover potential reasons only, further studies are needed to investigate the matter more extensively.