بررسي كيفيت ‌زندگي و ارتباط آن با ويژگي‌هاي بيماري و اطلاعات دموگرافيك در مبتلايان به سرطان مراجعه كننده به بيمارستان انكولوژي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان

The Association of Quality of Life with Cancer Characteristics and Demographic Data in Cancer Patients

مقدمه: در دهه‌هاي ‌اخير، كيفـيت ‌زندگي به ويژه در بيماران ‌مبتلا ‌به ‌سرطان، به ‌دليل ‌شرايط نامساعد جسمي ‌و رواني‌ اين بيماران، همواره مورد توجه متخصصان ‌باليني و پژوهشگران ‌علوم ‌بهداشتي بوده ‌است. از طرفي، مفهوم ‌كيفيت ‌زندگي و ارتباط آن با ويژگي‌هاي ‌بيماري ‌سرطان ‌‌و ‌اطلاعات ‌دموگرافيك ‌از جمله ‌پارامترهاي ‌قدرتمند ‌در ‌راستاي ‌راهنمايي، حفظ‌ و پيشبرد‌ سلامت‌ و تندرستي ‌بيماران ‌در جوامع‌ و فرهنگ‌ها مي‌باشد. از اين‌رو انجام‌ مطالعات ‌عميق در اين ‌حوزه‌، اطلاعات‌ با ارزشي ‌را‌ در اختيار پرسـتاران قرار مي‌دهد و غناي ‌مداخلات ‌بهداشتي- درماني و بهبود كيفيت ‌خدمات‌ پرستاري ‌را ‌به ‌دنبال‌ خواهد ‌داشت. به همين دليل، مطالعه حاضر با هدف بررسي ‌كيفـيت‌ زندگي و ارتباط آن با ويژگي‌هاي‌ بيماري و اطلاعات‌ دموگرافيك در مبتلايان ‌به ‌سرطان مراجعه ‌كننده به بيمارستان ‌انكولوژي‌ دانشگاه ‌علوم ‌پزشكي ‌اصفهان انجام شد. روش‌ها: مطالعه‌ حاضر از نوع توصيفي- تحليلي بود كه به شكل‌ مقطعي اجرا گرديد. نمونه ‌مورد پژوهش در اين‌ مطالعه شامل 315 نفر از مبتلايان ‌به ‌سرطان‌ بود كه با روش‌ نمونه‌گيري‌ آسان وارد مطالعه ‌شدند. ابزار گردآوري ‌‌اطلاعات‌ شامل ‌پرسش‌نامه سـه ‌قسمتي ‌متشكل‌ از سوالات ‌مربوط ‌به ويژگي‌هاي ‌‌بيماري، اطلاعات ‌‌دموگرافيك ‌و پرسش‌نامه ‌اسـتاندارد كيفيت ‌زندگي 36-SF بود. داده‌ها پس‌ از ‌جمع‌آوري ‌با استفاده از نرم‌افزار آماري 18SPSS و روش‌هاي‌آمار توصيفي (توزيع ‌درصد فراواني، ميانگين، انحراف ‌معيار) و استنباطي (2? test ، Cho Proof correlation coefficient ، Kruskal-Wallis، Mann-Whitney U، Pearson و Spearman correlation coefficient) و با ضريب ‌اطمينان 99 درصد مورد تجزيه ‌و تحليل ‌قرار گرفت. يافته‌ها: كيفـيت ‌زندگي اغلب (17/63 درصد) واحدهاي‌ مورد پژوهش متوسـط بود. بين نوع ‌سرطان و شدت ‌درد ناشي از بيماري با كيفـيت‌ زندگي ‌بيماران ‌مبتلا ‌به ‌سرطان، ارتباط آماري‌ معني‌داري وجود داشت (050/0 P < ). ‌بين‌كيفـيت ‌زندگي ‌بيماران‌ مبتلا‌ به ‌سرطان ‌با تعداد‌ جلسات شيمـي‌‌درماني ارتباط ‌آماري ‌معني‌داري مشاهده شد؛ به‌ طور‌ي ‌كه ‌بيماران با تعداد ‌جلسات بيشتر شيمي‌درماني، از كيفـيت ‌زندگي بهتري برخوردار بودند. ارتباط آماري ‌معني‌داري بين متغيرهاي ‌دموگرافيك و ويژگـي‌هاي ‌بيماري نظير سن، جنس، وضعيت‌ اشتغال، پذيرش ‌يا‌ انكار ‌بيماري، تعداد ‌اعضاي ‌خانواده، مرحله ‌سرطان و طول ‌مدت ‌زمان ‌سپري‌ شده ‌از تشخيص بيماري با كيفـيت ‌زندگي وجود نداشت. همچنين نتايج مطالعه ‌حاضـر ‌حاكي از معني‌دار شدن ارتباط بين وضعيت تاهل با كيفـيت ‌زندگي (018/0 = P)، ميزان درامد ماهيانه با كيفـيت ‌زندگي (001/0 = P) و وضعيت تحصيلات با كيفـيت ‌زندگي (004/0 = P) بود. نتيجه‌گيري: برخي ويژگي‌هاي ‌سرطان و شاخص‌هاي‌ دموگرافيك، كيفـيت ‌زندگي ‌بيماران را متاثر مي‌سازد و ارتباط محسوسي بين آن‌ها وجود دارد. از اين‌رو، توجه به اين مقوله از سوي‌ كادر درماني در اعتلاي ‌كيفـيت‌ زندگي بيماران بسيار حايز اهميت ‌مي‌باشد. در اين ميان بر نقش‌ پرسـتاران ‌انكولوژي‌ تاكيد مي‌شود، چرا كه پرسـتاران به ‌عنوان يكي از اعضاي تيم‌ درمان، نقش ‌مهمي در تشخيص، درمان و مراقبت از بيماران ‌مبتلا به سرطان بر عهده‌ دارند. پيشنهاد مي‌شود پرسـتاران‌ در زمينه ‌عوامل ‌موثر بر كيفـيت‌ زندگي، آموزش‌هاي ‌لازم را دريافت ‌كنند تا با بهره‌مندي از اين آموزش‌ها، با نگرش‌ منطقي‌ و‌ دانشي ‌غني در بهبود ‌كيفـيت ‌زندگي ‌بيماران ‌مبتلا ‌به ‌سرطان، ‌بيش ‌از پيش مشاركت و ايفاي نقش نمايند.

Background: In recent decades, cancer patient’s quality of life has been paid attention by clinicians and researchers, due to their physical and psychological conditions. The concept of quality of life and its association with cancer characteristics and demographic data is considered as a strong parameters in order to guide, protect and promote health and wellbeing of patients in different culture and communities. Threfore, studies in this field will obtain valuable information for nurses and lead to richness of health interventions. The present study was conducted to examine the quality of life and its relationship with cancer characteristics and demographic data in cancer patients referred to the oncology hospital, Isfahan University of Medical Sciences, Iran. Methods: A total of 315 hospitalized patients with different types of cancer participated in the study. A questionnaire that contained 3 parts (demographic information, disease characteristic and standard SF-36 questionnaire) was used for data collection. The data were analyzed with 99% confidence using SPSS software version 18. Findings: The majority of subjectsʹ quality of life was moderate (63.17%). Results showed that there was a significant statistical association between patientsʹ quality of life and cancer type as well as pain related cancer (P < 0.05). There was also a significant correlation between cancer patientsʹ quality of life and chemotherapy sessions; patients whom received more chemotherapy sessions, had better quality of life. There was no significant association between patientsʹ quality of life and demographic variables and disease characteristics such as age, gender, employment status, acceptance or denial of illness, family size, cancer stage and duration of time spent from diagnosis. There was a significant association between cancer patientsʹ quality of life and marital status (P = 0.018), monthly income (P < 0.001) as well as educational level (P = 0.004). Conclusion: Since there was a significant relationship between cancer patientsʹ quality of life and some characteristics of cancer and demographic parameters, paying attention to these issues by health team in order to improve their quality of life is very important. The role of oncology nurses should be noted as they have an important role in diagnosis, treatment and care of cancer patients. It is suggested that nurses should be educated about the factors affecting quality of life.