نظريه تباين بالذات وجودها (و ارتباط آن با اصالت وجود يا اصالت ماهيت)

Theory of the Essential Difference of Existences and its Relation to the Principiality of Existence or the Principiality of Quiddity

ميان طرفداران اصالت وجود درباره نسبت وجودها با يكديگر دو ديدگاه تباين و تشكيك وجودها مطرح است. ديدگاه تباين به حكيمان مشايي نسبت داده شده است كه با ديدگاه اصالت وجود ناسازگاري‌دارد بگونه‌يي كه سبب فروكاهي و همساني آن با اصالت ماهيت ميشود و برخي از نتايج آن، سكوت در برابر شبهه ابن‌كمونه، نبود سنخيت ميان علت و معلول، رد مثل افلاطوني و عالم مثال و برزخ است. ملاصدرا با طرح ديدگاه وحدت تشكيكي وجود، بسياري از مشكلات و مسايل مهم فلسفه اسلامي را حل و بگونه‌يي بيان كرد كه با ظواهر شريعت هم سازگار است. ديدگاه تشكيك علاوه بر اينكه تمايز ميان وجودها را تمايز وصفي ميداند آنها را آينه و حكايتگر علت و مبدا نخستين خود معرفي كرده و با قبول سنخيت ميان علت و معلول، تعطيلي در كار واجب تعالي و نبود توحيد در صفات و افعال را نفي ميكند و پايه استواري براي اثبات عالم مثال كه برخي از حكيمان پيش از وي، آن را مدلل نكرده بودند، ارايه ميكند. از اين گذشته، وحدت تشكيكي وجود، راهي به عرفان اسلامي است.

There are two views among the followers of the principiality of existence concerning the relationship between existences, namely, the difference and gradation views. The former is inconsistent with the principiality of existence, has been attributed to Peripatetic philosophers, downgrades the principiality of existence and equates it with the principiality of quiddity, and has led to some consequences such as silence before Ibn Kamunah’s objection, lack of congruence between the cause and effect, and the rejection of Platonic Ideas as well as the imagianl world and the intermediate world. By propounding the view of the graded unity of existence, Mulla Sadra solved many of the important problems of Islamic philosophy and explained them in a way to be consistent with Shar‘i rules. The gradedness view, in addition to considering the distinction among existences to be a graded distinction, negates any kind of ineffectiveness in the affairs of Almighty Necessary and lack of oneness in His attributes and acts. Finally, it provides a firm basis for demonstrating the world of Images, which some of the philosophers preceding him had failed to prove. The writer of this paper maintains that the graded oneness of existence leads to Islamic gnosis.