عوامل موثر بر اهداي خون مستمر در اهداكنندگان استان اصفهان مبتني بر نظريه رفتار برنامه‌ريزي شده

Survey of effective factors on continuous blood donation in Isfahan province based on the theory of planned behavior

چكيده سابقه و هدف هدف اصلي مراكز انتقال خون، تامين خون سالم و كافي بر روي بيماران مي‌باشد. مطالعه حاضر با هدف تعيين عوامل موثر بر اهداي مستمر خون اهداكنندگان استان اصفهان، مبتني بر نظريه رفتار برنامه‌ريزي شده در سال 1388 انجام شد. مواد و روش‌ها مطالعه حاضر به روش توصيفي- تحليلي و بر روي 600 نفر از مراجعين جهت اهداي خون در استان اصفهان انجام گرفت. روش نمونه‌گيري به صورت تصادفي طبقه‌اي متناسب با حجم بود. نهايتاً افراد به طور تصادفي از هر مركز انتخاب شدند. از پرسشنامه‌اي روا و پايا مبتني بر نظريه رفتار برنامه‌ريزي شده استفاده شد. اطلاعات پس از جمع‌آوري، وارد نرم‌افزار SPSS نسخه 18 شدند و از آزمون‌هاي t مستقل، همبستگي و من‌ويتني جهت تجزيه و تحليل داده‌ها استفاده شد. يافته‌ها نتايج نشان داد كه در ارتباط با بازگشت براي اهداي خون مجدد،(8/12%) 77 نفر در طي 6 ماه آينده مراجعه كردند و (2/87%) 523 نفر مراجعه نكردند. بيشترين افراد اهداكننده در گروه سني 21 تا 30 سال بودند و ميانگين سن افرادي كه اهداي خون مستمر داشتند، به طور معناداري بيشتر از اهداكنندگان غير مستمر بود. قوي‌ترين ارتباط همبستگي را خودكارآمدي با قصد داشت(001/0 p < ، 577/0 r=)، سپس عواملي مانند خود هويتي(481/0r= )، هنجارهاي اخلاقي(471/0r= )، نگرش(355/0r= ) و هنجارهاي انتزاعي(353/0r= ) در اولويت‌هاي بعدي قرار داشتند. نتيجه گيري خودكارآمدي يكي از تاثير گذارترين مولفه‌ها بر روي قصد افراد جهت اهداي خون مستمر بود. پس مي‌توان نتيجه گرفت كه با تقويت اين سازه، مي‌توان گام موثري در تداوم و نگهداري افراد اهداكننده خون در جامعه برداشت.

Abstract Background and Objectives The aim of this study was to determine the effective factors on regular blood donation in donors in Isfahan province based on the theory of planned behavior in 2009. Materials and Methods This is a descriptive-analytical study performed on 600 blood donors in blood centers scattered across Isfahan province. The sampling method was stratified random proportional to the size of the cities. Subjects were randomly selected from each center. Data were then collected by a validated and reliable questionnaire based on the theory of planned behavior. Finally, we used SPSS software V18 for data analysis in which T-Test, Fisher test, correlation tests, and Mann-Whitney applied. Results Out of the total number of subjects, 77 (12.8%) returned after 6 months for blood donation and 523 (87.2%) did not. Most of the donors were 21-30 years old. The mean of age in regular donors was significantly higher than that of non-regular blood donors. Regular blood donation has the strongest correlation with intention and self efficacy (r= 0.577, p < 0.001) followed by self identify (r= 0.481), subjective norms (r= 0.353), and attitude (r= 0.355). Conclusions Self efficacy is one of the effective factors on one’s intention to return for donation. So, by improving this construct we can help recruitment and retention of blood donors in the community.