اثر سطوح كود نيتروژن و فواصل كشت بر عملكرد دانه و خصوصيات مرفولوژيكي كشت دوم كلزا بعد از برنج

Effect of nitrigen fertilizer levels and row spacing on grain yield and morphological characteristics of rapeseed as second cropping after rice

اين تحقيق به‎‌منظور بررسي اثر سطوح كود نيتروژن و فواصل كشت بر عملكرد دانه و خصوصيات مرفولوژيكي كلزا (Brassica napus L.) رقم هايولا 308 در اراضي شاليزاري موسسه تحقيقات برنج كشور به مدت دو سال زراعي به مرحله اجرا درآمد. آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‎هاي كامل تصادفي در سه تكرار انجام شد. فاكتور اول، سطوح نيتروژن از منبع كود اوره در چهار سطح، شامل: 98، 140، 182 و 224 كيلوگرم در هكتار بود. فاكتور دوم، فاصله خطوط كاشت در سه سطح، شامل: 20، 25 و 30 سانتي‎متر بود. در اين آزمايش صفات مهم زراعي از قبيل ارتفاع بوته، تعداد خورجين در بوته، تعداد دانه در خورجين، عملكرد بيولوژيكي، شاخص برداشت، عملكرد دانه، عملكرد روغن، زمان شروع گل‎دهي و طول دوره رويش مورد بررسي قرار گرفت. نتايج حاصل از تجزيه واريانس مركب بين تيمارها بيانگرآن بود كه بين سال هاي مورد آزمايش، از نظر عملكرد دانه اختلاف معني‎داري وجود نداشت. بين سطوح نيتروژن، تيمار مصرف 224 كيلوگرم در هكتار نيتروژن بيشترين عملكرد دانه (2189 كيلوگرم در هكتار)، عملكرد روغن (1001 كيلوگرم در هكتار)، عملكرد بيولوژيك (7142 كيلوگرم در هكتار)، ارتفاع بوته (9/111 سانتي‎متر) و ارتفاع پايين‎ترين شاخه خورجين دار از سطح زمين را با ميانگين 4/34 سانتي‎متر دارا بود. از ميان فواصل رديف‎هاي كاشت، فاصله 20 سانتي‎متر با 1947، 4/887 و 6652 كيلوگرم در هكتار بيشترين عملكرد دانه، عملكرد روغن و عملكرد بيولوژيكي و ارتفاع بوته (9/109 سانتي‎متر) را دارا بود. اگرچه تيمار مصرف 224 كيلوگرم نيتروژن در هكتار در فاصله كشت 20 سانتي‎متر بيشترين عملكرد دانه و روغن را به همراه داشت، ولي اثر متقابل بين سطوح نيتروژن و فواصل كشت معني‎دار نبود. واژه‎هاي كليدي: اوره، تراكم كاشت، عملكرد روغن، كلزا، كشت دوم

The effect of nitrogen fertilizer levels and row spacing was studied on grain yield and morphological characteristics of rapeseed (Brassica napus L., var. Hyola 308) as second cropping in paddy fields of Rice Research Institute of Iran. experiment was carried out for two years as factorial based on a randomize complete block design with three replications. The first factor was four nitrogen fertilizer levels from urea including 98, 140, 182 and 224 kg.ha-1 . The second factor was row spacing at three levels of 20, 25 and 30 cm. In this experiment, some important growth characteristics such as plant height, number of siliques per plant, number of seeds per silique, biological yield, harvest index, grain yield, oil yield, initiation of flowering and growth periods were studied. Results of the combined analysis of variance showed that there were no significant difference for grain yield between the two experimental years. Between nitrogen levels, the treatment of 224 kg ha-1 produced maximum grain yield (2189 kg ha-1), oil yield (1001 kg.ha-1), biological yield (7142 kg.ha-1), plant height (111.9 cm) and height of the lowest silique bearing branch from soil surface (34.4 cm). Row spacing of 20 cm showed the highest grain yield (1947 kg.ha-1), oil yield (887.4 kg.ha-1), biological yield (6652 kg.ha-1) and plant height (109.9 cm). Although the interactions between nitrogen levels and row spacing was not significant, maximum grain and oil yields were obtained by application of 224 kg.ha-1 nitrogen fertilizer in 20 cm row spacing. Keywords: urea, Brassica napus L., second cropping, planting density, oil yield.