تاثير اختلاط مقادير مختلف كاه و كلش گندم با خاك بر اجزاي عملكرد دانه و تثبيت زيستي نيتروژن دو رقم لوبيا قرمز در گلخانه

Influence of soil incorporating wheat residue rates on seed yield components and biological nitrogen fixation in two red bean cultivars in greenhouse

بقاياي گياهي مواد مفيدي محسوب مي‌شوند كه مي‌توانند تغييرات مهمي در ويژگي‌هاي زيستي، شيميايي و فيزيكي خاك ايجاد كنند. به منظور بررسي ميزان نسبي تثبيت زيستي نيتروژن در دو رقم لوبيا قرمز (.Phaseolus vulgaris L) با وجود كاه و كلش گندم (.Triticum aestivum L) و بدون آنها، آزمايشي در سال 1388 در گلخانه بخش زراعت و اصلاح نباتات دانشكده كشاورزي دانشگاه شيراز واقع در باجگاه اجرا گرديد. آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا و دو بار تكرار گرديد. دو رقم لوبياي قرمز (لوبيا قرمز D81083 و قرمز صياد) و چهار سطح كاه و كلش گندم (صفر، 1530، 3060 و 4590 كيلوگرم كاه و كلش گندم در هكتار به ترتيب صفر، 25، 50 و 75 درصد كاه و كلش باقيمانده از كشت يك هكتار گندم) به صورت فاكتوريل در گلدان‌ها قرار گرفتند. در ابتداي آزمايش، آزمون خاك انجام شد و در انتهاي آزمايش، نيتروژن خاك و گياهان اندازه‌گيري شد. نتايج نشان داد كه رقم صياد وزن دانه در بوته، وزن غلاف در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و ارتفاع بوته بيشتري نسبت به لاين D81083 داشت، در حالي‌كه وزن صد دانه آن كمتر بود. اختلاط كاه و كلش گندم به ميزان 25 تا 50 درصد با خاك و سپس كشت لوبيا، باعث افزايش تثبيت زيستي نيتروژن گرديد و افزايش بيشتر كاه و كلش به 75 درصد منجر به كاهش تثبيت نيتروژن شد. بيشترين تثبيت زيستي نيتروژن در رقم D81083 با 25 درصد كاه و كلش گندم به دست آمد كه با رقم صياد در 50 درصد كاه و كلش تفاوت معني‌داري نداشت. بنابراين به نظر مي‌رسد كه براي بهبود تثبيت زيستي نيتروژن در ارقام مورد مطالعه لوبيا كاربرد حداقل 25 درصد كاه و كلش گندم مي‌تواند مفيد باشد.

Crop residues as useful substances can change soil biologic, chemical and physical properties. In order to save wheat (Triticum aestivum L.) crop residues and incorporate them into the soil and their effects on biological nitrogen fixation (BNF) of two red bean cultivars (Phaseolus vulgaris L.), an experiment was conducted as factorial experiment in randomized complete block design with three replications at two times in 2009 in greenhouse of College of Agriculture, Shiraz University, Shiraz, Iran (Bajgah). Factors were red bean cultivars (Sayyad and D81083) and wheat residue rates (0, 1530, 3060 and 4590 kg ha-1 wheat residue that became 0, 25, 50 and 75% wheat residue per hectare, respectively). At the beginning of experiment, soil test was carried out and the end of experiment, plant and soil N were measured. Results showed that Sayyad cultivar had higher pod weight, seed per pod, pod number, plant height, seed weight per plant and lower 100-seed weight than D81083. Soil incorporating wheat residue (25-50% with soil and then planting common bean) increased BNF and application of 75% of crop residues decreased BNF. D81083 cultivar had the highest BNF with 25% wheat residue; however it hadn’t difference to Sayyad cultivar and 50% wheat residue. Therefore it seems that at least 25% wheat crop residue is required to retain in soil to improve BNF in these red common bean cultivars.