مطالعه تغييرات خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك هاي شاليزار در يك رديف پستي و بلندي

Physical and chemical characteristics of paddy soils in a toposequence

استان گيلان يكي از قطب هاي مهم كشاورزي ايران است كه شاليكاري زراعت عمده آن محسوب مي شود. خاك شاليزار در اين استان از اهميت قابل ملاحظه اي برخوردار است چرا كه بستر كشاورزي را تشكيل مي دهد، بنابراين شناخت، تجزيه و تحليل خصوصيات آن به منظور درك محدوديت ها و استفاده بهينه از آن ضروري است. يكي از راه هاي بررسي و شناسايي خاك ها تعيين خصوصيات فيزيكي و شيميايي آنهاست. واحدهاي فيزيوگرافي فلات ها و تراس هاي فوقاني، آبرفت هاي رودخانه اي، اراضي پست و دشت ساحلي در يك توالي پستي و بلندي در منطقه اراضي بالادست سد سنگر در حوالي شهرستان رشت تا حاشيه درياي خزر مورد شناسايي قرار گرفت. در هر واحد پنج نيمرخ مطالعه گرديد و يكي از آنها به عنوان نيمرخ شاهد انتخاب شد. خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك هاي شاليزاري تشكيل شده روي واحدهاي فيزيوگرافي ذكر شده با تهيه نمونه از هر يك از افق هاي خاك هاي تشريح شده، مورد مطالعه قرار گرفت. نتايج نشان داد كه ساختمان خاك در افق هاي سطحي دانه اي ضعيف است و در افق هاي عمقي اراضي ساحلي تك دانه اي و اراضي پست و آبرفت هاي رودخانه اي عمدتاً بلوكي زاويه دار و بدون زاويه بود. ماده آلي در افق هاي سطحي زياد بود كه علت آن تجمع بقاياي گياه برنج و علف هاي هرز به دليل رطوبت زياد مي باشد. در اراضي پست به علت بالا بودن سطح آب زيرزميني و كند بودن سرعت تجزيه بيشترين مقدار ماده آلي وجود داشت. ظرفيت تبادل كاتيوني در اراضي پست و آبرفت هاي رودخانه اي بيشتر از ساير واحدها بود چون مقدار ماده آلي و ميزان رس در اين خاك ها زياد بود. مقدار رس در خاك فلات ها و تراس هاي فوقاني به علت آبشويي سطحي نسبت به ساير واحدها كمتر بود. هدايت الكتريكي در افق هاي تحتاني اراضي پست و دشت ساحلي به ترتيب، به علت گود بودن اين نواحي، بالا بودن سطح آب زيرزميني و نفوذ آب دريا زياد مي باشد. ميزان سديم تبادلي در افق هاي تحتاني اراضي ساحلي به علت نفوذ آب دريا در داخل خاك بيشتر مي باشد. واكنش خاك در همه واحدها به علت شرايط غرقابي مصنوعي و طبيعي نزديك به خنثي بود.

Guilan province is one of the agricultural centers due to rice production. Paddy soil is important in this province because it is the base of agriculture. Hence, it is necessary to recognize and analyze paddy soil for understanding its limitations and its optimum usage. One of the methods of soils surveying is determination of physical and chemical characteristics of soils. Sefidrood plateaus and upper terraces, river alluvial plain, lowland and Caspian sea coastal plain physiographic units in a toposequence in the South of Sangar Dam in adjust of Rasht city to Caspian sea shore were recognized. Five profiles were studied on each physiographic unit, one of which was the reference profile. Physical and chemical characteristics of paddy soils formed on mentioned physiographic units were studied by providing disturbed soil samples from the horizons of described soils. Results showed that soil structure was weak granular in all surface horizons and single grain in the subsurface horizons of the Coastal plain physiographic unit. Soil structure was subangular blocky and angular blocky in the subsurface horizons of other units. Organic matter was high in surface horizons because of rice plant and weed tissue accumulation due to high moisture. Organic matter was high in lowlands due to high ground water table and lower decomposition rate. Cation exchange capacity was high in lowland and river alluvial plain due to high organic matter and clay content in soils. Clay particles in plateaus lands were lower than other units because of surface runoff. Electrical conductivity in subsurface horizons of lowlands and coastal plain was high because of deep lands, high ground water table and high rate of sea water seepage, respectively. Exchangeable Na+ was high in subsurface horizons of coastal plain and lowlands due to sea water seepage from depth in these soils. Soil reaction was nearly neutral because of natural and artificial submerged effect.