ايران‌گرايي در اخبار الطِّوال ابوحنيفه دينوري

Iranism in Abū Ḥanīfa Dīnavarī’s Aķbār Al-Ţewāl

يكي از مهم‌ترين منابع تاريخي دوره اسلامي كه آگاهي‌هاي ارزنده‌اي درباره تاريخ ايران باستان، به‌ويژه دوره ساسانيان، و البته تاريخ اسلام تا مرگ خليفه المُعتَصم بالله (218 - 227 ق) به دست مي‌دهد، اخبار الطِّوال ابوحنيفه احمد بن داود بن ونند دينوري است. پاره‌اي پژوهندگان هم‌داستان‌اند كه دينوري با گرايش و چشم‌انداز ايراني و ملي‌گرايانه اخبار الطِّوال را به نگارش درآورده است، چنان‌كه مي‌كوشد رخدادهاي تاريخ پيش از اسلام، تاريخ پيغامبران از آدم به بعد، تاريخ پادشاهان ايراني، تاريخ يمن و تاريخ عربستان، را از چشم‌انداز تاريخ شاهنشاهي ايران گزارش دهد و حتي در گزارش تاريخ دوره اسلامي، علاقه‌ خود را به رخدادهاي دنياي ايراني كاملاً نشان مي‌دهد. با وجود اين، تاكنون پژوهش جداگانه‌اي درباره اين شيوه نگاه دينوري، كه مي‌توان آن را «ايران‌گرايي» ابوحنيفه دينوري ناميد، انجام نگرفته است. در اين جُستار كوشش خواهد شد نشانه‌ها و بازتاب‌هاي ايران‌گرايي دينوري در اخبار الطِّوال بررسي شود.

One of the main historical sources of Islamic Period which provides valuable information about the history of ancient Iran, specially the history of Sasanians, as well as the history of Islam up to the death of the caliph Motasem (d. 227 A.H), is Ab? ?an?fa A?mad b. D?w?d b. Wanand D?navar?’s (d. 282 A.H/ 895 AD) A?b?r Al-?ew?l “The book of the long historical narratives.” Some of the researchers believe that D?navar? has written A?b?r Al-?ew?l from an Iranian viewpoint and trend and with an Iranian nationalism, as he tries to report the events of the pre-Islamic history - the history of prophets from Adam onward, the history of Iranian kings, the history of Yemen and the history of Arabia- from the standpoint of the history of Iranian Empire; even in reporting the history of Islamic period, he shows his interest to the events of the Iranian world. Nevertheless, so far no specific research about D?navar?’s viewpoint which can be named as Ab? ?an?fa D?navar?’s Iranism, is done. In this research I will attempt to investigate the signs and the reflection of D?navar?’s Iranism in A?b?r Al-?ew?l.