بررسي ارتباط عادت رشد ژنوتيپ هاي جو با عملكرد دانه و برخي صفات زراعي در منطقه سردسير ديم مراغه

Relationship between growth habit of barley genotypes with grain yield and some agronomic traits under Maragheh cold dryland area

اين مطالعه به منظور ارزيابي تيپ رشد 259 ژنوتيپ جو موجود در آزمايش‎هاي مقايسه عملكرد ديم ايستگاه تحقيقات كشاورزي ديم مراغه و بررسي ارتباط آن با برخي صفات زراعي (تعداد روز از كاشت تا ظهور سنبله و رسيدگي فيزيولوژيكي دانه، دوره پر شدن دانه، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه و عملكرد دانه)، طي دو سال زراعي 1385-1383 انجام شد. ژنوتيپ‎هاي مورد بررسي بر اساس عادت هاي رشدي زمستانه (با فراواني16/62%)، بينابين (با فراواني44/15%) و بهاره (با فراواني4/22%) تقسيم بندي شدند. آزمايش بصورت طرح بلوك‎هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. نتايج مقايسات ميانگين به روش t تعديل شده (´t) نشان داد كه بين ژنوتيپ‎هاي با عادت رشد زمستانه و بينابين و هم‎چنين بين ژنوتيپ هاي زمستانه با بهاره از نظر عملكرد دانه در سطح احتمال 1% آماري وجود دارد، ولي تفاوت عملكرد دانه بين ژنوتيپ‎هاي با عادت رشد بينابين و بهاره معني‎دار نبود. بيشترين ميانگين عملكرد دانه متعلق به ژنوتيپ‎هاي بهاره (2893 كيلوگرم در هكتار) بود. ضريب همبستگي معني‎دار و منفي بين عادت رشد با صفات عملكرد دانه و وزن هزار دانه و عملكرد با وزن هزاردانه در ارقام بهاره مشاهده شد. هم‎چنين ضرايب همبستگي بين عادت رشد با صفات تاريخ ظهور سنبله، تاريخ رسيدگي فيزيولوژيكي و ارتفاع بوته منفي و معني‎دار بدست آمد كه نشان‎دهنده پابلندي و ديررسي ژنوتيپ‎هاي بهاره بود. وجود همبستگي مثبت و معني‎دار بين عملكرد دانه با ارتفاع بوته (531/0 =r) حاكي از بالا بودن عملكرد دانه در ژنوتيپ‎هاي پا بلند در شرايط خشكي پايان فصل رشد شايع در منطقه بود. واژه‎هاي كليدي: تيپ رشد، شرايط ديم سردسير، عملكرد دانه، جو ديم.

In order to evaluate the effect of growth habit on agronomic traits such as days to heading and physiological maturity, grain filling period, plant height, 1000 kernel weight and grain yield, an experiment was conducted as randomize complete block design with three replications with 259 barley genotypes at Maragheh dryland agricultural research station during 2004–2006. Based on the growth habit, genotypes were grouped as winter type (62.16%), facultative type (15.44%) and spring type (22.4%). Comparison of means for grain yield showed that there were high significant differences between winter with facultative and winter with spring types, but it was not significant between facultative and spring types. Spring-type genotypes had the highest grain yield mean with 2893 Kg ha-1. The existence of negative correlation between growth habit and grain yield and 1000 kernel weight showed that spring type genotypes had high yield and 1000 kernel weight. There were also negative correlation between growth habit and days to heading, maturity and plant height indicating that spring type genotypes had high height and late maturity. High positive correlation between grain yield and plant height showed that genotypes with high plant height had higher grain yield under drought condition. Keywords: growth habit, cold dryland condition, grain yield, rainfed barley