مطالعه خاصيت ضد باكتريايي پنج گونه گلسنگ بومي منطقه ارسباران روي باكتري(Dikerya chrysanthemi) عامل پوسيدگي سيب زمني در شرايط آزمايشگاه و انبار

Antibacterial potential of five lichen species from Arasbaran region against Dikerya chrysanthemi potatoes rot causal agent in the laboratory and storage condition

سيب زميني از جمله گياهاني است كه ساليانه خسارت عمده اي بر اثر بيماري پوسيدگي غده ناشي از باكتري Dikerya chrysanthemi در انبار به آن وارد مي شود. در اين پژوهش به منظور استفاده از شيوه سازگار با طبيعت و كم خطر در مديريت اين بيماري گياهي بر پايه خواص ضد ميكروبي گلسنگ، پنج گونه گلسنگ شامل Pleopsidium gobiensis، Ramalina sinensis، Parmelina tiliacea، Anaptychia setifera، Lecanora argopholis از منطقه ارسباران جمع‎آوري شده و با سه نوع حلال متانول، دي اتيل اتر و استون عصاره گيري شد. اثر بازدارندگي اين عصاره‎ها با روش هاي انتشار ديسك و حداقل غلظت بازدارندگي و كشندگي در آزمايشگاه و نيز در انبار مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه عصاره استوني Pleospidium gobiensisبا ايجاد هاله 9/7 ميلي متري و عصاره دي اتيل اتري گلسنگ Parmelina tiliacea با هاله 6/6 ميلي متري، با حداقل غلظت بازدارنده و كشنده 54/0 و 09/1 ميلي گرم بر ميلي‎متر، موثرترين تيمارهاي گلسنگي بودند و اثر آن‎ها حتي از شاهد استرپتومايسين بهتر بود. در مجموع، گلسنگ هاي P. tiliacea و P. gobiensis بيشترين اثر بازدارندگي را بر رشد باكتري مورد مطالعه در آزمايشگاه داشتند. بررسي انباري با آغشته كردن غده هاي سيب زميني با عصاره هاي منتخب گلسنگ قبل يا بعد از مايه زني با باكتري D. chrysanthemi نشان داد كه تمامي تيمار ها توانايي پيشگيري و معالجه كنندگي در برابر باكتري را داشتند و توانستند درصد قابل توجهي از سيب زميني را از آسيب باكتري بيماري‎زا محافظت نمايند. عصاره استوني گلسنگ R. sinensis كه بعد از مايه زني باكتري Dikerya chrysanthemi به كار برده شد از بيشترين فعاليت بازدارندگي باكتري در شرايط انباري برخوردار بود، به طوري كه 91 درصد غده هاي سيب زميني را از آسيب باكتري محافظت نمود. واژه هاي كليدي: فعاليت ضد باكتريايي، عصاره گلسنگي، آنتي بيوتيك، پوسيدگي باكتريايي سيب زميني.

Potato is one of the important vegetables which is tremendously getting damaged by Dikerya chrysanthemi causing soft rot during storage. In order to utilize lichens antibacterial potential to the disease management, five lichen species collected from Arasbaran region including Pleopsidium gobiensis, Ramalina sinensis, Parmelina tiliacea, Anaptychia setifera and Lecanora argopholis were extracted using ethanol, acetone and diethyl ether as solvents and bioassayed in laboratory condition by disc diffusion, minimal inhibitory and bactericidal concentration (MIC and MBC) methods. Pleopsidium gobiensis methanolic extract and Parmelina tiliace diethyl ether extract were the most effective treatments against the bacterium with 7.9 and 6.6 mm of inhibition zone and 0.54 and 1.09 mg/ml of MIC and MBC, respectively. They were even more effective than Streptomycin which were used as positive controls. On the whole, P. tiliacea and P. gobiensis had the highest inhibitory effects on bacterial growth. In storage condition, spraying injured potato tubers with bacterial suspension before or after selected lichens separate inoculations showed that all lichen treatments had protective and curative potential effects on bacteria, being able to save significant part of potato tubers from bacterial damage in comparison to the control. The most effective treatment was diethyl ether extract of R. sinensis applied after bacterial inoculation which could protect 91% of potato tubers from bacterial damage. Keywords: antibacterial activity, lichen extract, antibiotic, potato bacterial rot.