بررسي ديدگاه‌هاي اسلامي (شيعه) درباره‌ي مصرف محصولات تراريخته

A study of Islamic (Shia) views about consumption of genetically modified organisms products

زيست‌فناوري به‌دليل گستره‌ي وسيع كاربردهاي خود در بخش‌هاي مختلف صنعت، كشاورزي، پزشكي، محيط زيست و...، فناوري برتري است كه نقش مهمي در ترسيم آينده‌ي كشورهاي جهان ايفا خواهد كرد. سازمان فايو پيش‌بيني كرده است كه تامين امنيت غذاي 1/9 ميليارد نفري جمعيت جهان در سال 2050 مستلزم افزايش 70 درصدي توليد غذا در جهان و افزايش 100 درصدي توليد غذا در كشورهاي در حال توسعه است. موسسه‌ي بين المللي ارزيابي بهره‌گيري از بيوتكنولوژي كشاورزي اعلام كرده -است، زيست‌فناوري مي‌تواند راه حلي كليدي براي رشد روزافزون تقاضا براي غذا در جهان باشد. لذا بهره برداري هدفمند از زيست‌فناوري با رعايت تمامي جنبه هاي ايمني و اخلاقي مربوطه منجر به افزايش توليد مواد غذايي و بهره وري قابل توجه خواهد شد. البته اين خود مرهون فرهنگ‌سازي، تدوين قوانين و مقررات، توليد و تجاري‌سازي محصولات تراريخته‌ي ژنتيكي و اصلاح الگوي مصرف جامعه است. بررسي ديدگاه‌هاي مراجع عظام و نظريات فقهي مصرف محصولات تراريخته حاصل از مهندسي ژنتيك ما را به مسايل اخلاق زيستي مربوطه و چگونگي استفاده‌ي صحيح رهنمون خواهد كرد. در اين تحقيق از مراجع عظام شيعه جنبه هاي مختلف مصرف مستقيم و غير‌مستقيم محصولات حاصل از مهندسي ژنتيك در قالب چهار پرسش استفتا شده است. همه‌ي ايشان مصرف اين محصولات را مجاز دانسته اند، هم‌چنين، برخي اين اجازه را مشروط بر عدم ضرر رساني در حال و آينده، اطلاع مشتريان از نوع محصول دريافتي و اين هماني محصولات اعلام كرده اند. در اين مقاله ضمن اعلام پاسخ هاي دريافت‌شده، جنبه هاي اخلاق زيستي و فقهي ديدگاه‌هاي مراجع عظام در زمينه‌ي محصولات تراريخته تبيين مي شود.

Biotechnology is a high technology that is bound to play an important role in the future world due to its wide range of applications in different parts of industry, agriculture, medicine, environment and so on. In our country special attention has been paid to biotechnology as a strategic technology. While the production and consumption of genetically modified organisms (GMO) products is witnessing an upsurge in the world on account of the value of cultivation and production, Iran does not have a noticeable share in this field. Food and agriculture organization (FAO) has predicted that food preparation for the 9.1 billion world population in 2050 will require a 70 percent increase in food production throughout the world and a 100 percent increase in food production in developing countries. Report of the International Service for the Acquisition of Agri-biotech Applications (ISAAA) indicates that biotechnology can be a key solution to the growing demand for food in the world. The development and operation of targeted biotechnology in compliance with all aspects of biosafety and bioethics will cause food production and productivity to increase. Naturally, this depends on culture making, production and commercialization of GMO products and changing the society’s consumption pattern. Jurisprudential views of consumption of GMO products, however, will lead us to bioethics-related issues and proper use of such products. In this study the views of grand jurisprudents were pursued about various aspects of direct and indirect consumption of GMO products in the form of four questions. All of the grand jurisprudents permit consumption of GMO products, and some do so with reservations: that they do not entail losses in the present and future, and that product information be truthfully disclosed to customers. This paper reports the responses received, and discusses the bioethical aspects of the views of grand ayatollahs.