مطالعه خصوصيات كمي، كيفي و سازگاري ژنوتيپ هاي برنج در مازندران

Study on adaptability, quality and quantity characters of rice genotypes in Mazandaran

در اين آزمايش به منظور تعيين سازگاري عملكرد و ارزيابي صفات زراعي و كيفيت دانه، هشت 25 سانتيمتر در دو منطقه از استان مازندران (آمل و تنكابن) در × ژنوتيپ برنج با فاصله كاشت 25 1384 و 1385 در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي در چهار تكرار مقايسه شدند. ، سال هاي 1383 هيجده صفت زراعي و كيفي به روش ارزيابي استاندارد موسسه تحقيقات بينالمللي برنج اندازهگيري × شدند. تجزيه واريانس ساده و مركب انجام و اثرات ساده سال، مكان، ژنوتيپ و اثرات متقابل ژنوتيپ مكان مورد آزمون قرار گرفت. × سال × مكان و اثر متقابل سه گانه ژنوتيپ × مكان، سال × سال، ژنوتيپ نتايج تجزيه واريانسهاي ساده و مركب بيانگر وجود تفاوتهاي معنيدار بين ژنوتيپها بود. براساس شاخص پايداري لين و بينز مشخص گرديد كه ژنوتيپهاي 7 و 4 به ترتيب داراي كمترين مقدار واريانس و ضريب تغييرات درون مكاني بوده و به عنوان ژنوتيپهاي پايدار شناخته شدند. همچنين لاين شماره 4 با متوسط عملكرد [(Ramzanalitarom*Amol3)× IR 67015-22 -6-2 (A37632) ] با شجره 137 حدود 6300 كيلوگرم در هكتار داراي سازگاري عمومي خوبي بود. با توجه به اين كه اصلاح و معرفي ارقام كيفي يكي از مهم ترين اهداف بهنژادي برنج در ايران است، براي ارزيابي كيفيت پخت برنج از شاخصهايي مانند مقدار آميلوز، درجه حرارت ژلاتينيشدن و قوام ژل استفاده شد. نتايج به دست آمده40 ميليمتر) به ترتيب براي ميزان آميلوز، دماي - 6) و ( 70 - 25 درصد)، (كلاس 7 - بيانگر طيف ( 30 ژلاتينهشدن و قوام ژل بود. در نتيجه امكان گزينش براي بهبود صفات بيانشده به منظور اصلاح براي كيفيت برنج در ژنوتيپهاي مورد مطالعه وجود دارد. واژه هاي كليدي: برنج، پايداري، دماي ژلاتينيشدن، عملكرد، قوام ژل و ميزان آميلوز

This experiment was carried out to determine the morphological and qualitative traits and yield adaptability of 8 genotypes with hill spacing of 25cm×25cm with experimental design randomized complete block with 4 replications in two locations of Mazandaran province (Amol and Tonekabon) during 2004-2006. The eighteen traits were measured based on standard evaluation system for rice. The simple and combined analysis of variance were done for grain yield and the effect of year, location and genotype, genotype×year, genotype×location, year× location and the three way interaction of year×location×genotypes were calculated. Simple and combined analysis of variances showed that there were significant different between genotypes. Results showed genotypes 7 and 4 were the most stable, respectively on using Lin and Binns method, because of having less variance within location and less coefficient of variance. Development and release of high quality rice cultivars is one of the major objectives in rice breeding programs in Iran. Amylose content (AC), gelatinization temperature (GT) and gel consistency (GC) are very important characteristics determining end-use and cooking quality in rice. Results also indicated that (25-30%), (6-7 class) and (40-70 mm) for AC, GT, and GC, respectively. Consequently, appropriate breeding schemes based on hybridization and selection for these traits may bring about an improvement of cooking quality in rice.