تاثير پرايمينگ بذر در مزرعه و آبياري تكميلي بر سرعت سبز شدن، عملكرد و اجزاي (Cicer arietinum L.) عملكرد دانه دو رقم نخود

Effect of on-farm seed priming and supplementary irrigation on emergence rate, yield and yield components of two chickpea (Cicer arietinum L.) cultivars

به منظور بررسي اثر پرايمينگ بذر در مزرعه و آبياري تكميلي بر سرعت سبز شدن و عملكرد دو رقم نخود زراعي، آزمايشي به صورت اسپليت پلات فاكتوريل در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي در سه تكرار در همدان انجام شد. تيمارهاي آبياري تكميلي (آبياري در مرحله گلدهي، آبياري در مراحل گلدهي و غلافدهي و تيمار بدون آبياري تكميلي)، در كرتهاي اصلي و تركيب دو عامل رقم نخود (آزاد و هاشم) و پرايمينگ (پرايم شده با آب و پرايم نشده) در كرتهاي فرعي قرار گرفتند. البته در مورد سرعت سبز شدن طرح به صورت فاكتوريل (رقم و پرايمينگ) تجزيه گرديد (سبز شدن در شرايط بدون آبياري انجام شد). نتايج نشان داد كه اعمال تيمار پرايمينگ در مزرعه سرعت سبز شدن را در هر دو رقم نخود حدود 31 درصد افزايش داد. در ساير صفات مورد بررسي (درصد سبز شدن، تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در متر مربع، وزن صد دانه، عملكرد بيولوژيك و اقتصادي) نيز به جز شاخص برداشت، پرايم كردن سبب افزايش قابل توجهي در آنها گرديد كه در 13 درصد رسيد. هم چنين آبياري / مورد عملكرد اقتصادي اين افزايش نسبت به تيمار پرايم نشده به 5 تكميلي به ويژه در مراحل گلدهي و غلافدهي صفات مذكور را به طور معنيداري بهبود بخشيد و در مقايسه ميان ارقام رقم آزاد واكنش بهتري نسبت به آبياري تكميلي نشان داد.

In order to investigate the effect of on-farm seed priming and supplementary irrigation on the emergence rate and yield of two chickpea cultivars, a field experiment was conducted in Hamedan as split plot factorial, in the randomized complete block design of three replications. Main plots were representative of three supplementary irrigation treatments (irrigation at flowering stage and irrigation at flowering and podding stages) and without irrigation treatment (rainfed), while subplots included combinations of chickpea cultivars (Azad and Hashem) and priming treatments (primed with water and no-primed). Of course the emergence rate was analyzed as factorial because of no-irrigation treatments. Results showed that emergence rate was increased about 31% in two chickpea cultivars under onfarm seed priming treatment. In other investigated traits (emergence percentage, number of seed per pod, number of pod per area, hundred grains weight, biological yield and grain yield) except harvest index, priming caused a considerable increase and the economic yield was increased about 13.5% in comparison to no-primed plots. Also supplementary irrigation especially at flowering and pudding stages improved most of the traits. In comparison of two cultivars, Azad had better reaction to supplementary irrigation. It seems that on-farm seed priming by improving chickpea stand establishment and yield components plus supplementary irrigation at reproductive stages could increase considerable rainfed chickpea production.