آفاق هرمنوتيكي حكمت متعاليه و رسالت اجتماعي - فرهنگي ملاصدرا

Hermeneutic Horizons of the Transcendent Philosophy and Mulla Sadra’s Social and Cultural Mission

فلسفه اسلامي و بويژه فلسفه ملاصدرا واجد چشم‌اندازهاي هرمنوتيكي است كه كمتر مورد توجه واقع شده است. البته در اين نوشتار سعي شده تا به لطايفي چند از مباني هرمنوتيكي حكمت متعاليه پرداخته شود، اما نگارنده درصدد طرح جامع مباني هرمنوتيكي ملاصدرا يا در مقام دفاع از آنها نيست، بلكه تنها و تنها ميخواهد سه نكته را در حد وسع علمي و تلاش خود روشن كند: 1. هرمنوتيك، محور حكمت متعاليه است. 2. هرمنوتيك براي ملاصدرا يك رسالت تاريخي، اجتماعي و فرهنگي بشمار مي‌آمده است. 3. ملاصدرا بلحاظ رسالتي كه بر دوش خود احساس ميكرده، نقش موثري را ايفا نموده است. اين مباني هرمنوتيكي و اين رسالت اجتماعي ـ فرهنگي كه ملاصدرا آن را احساس نمود و سعي در انجامش داشت، مكتب فلسفي اصفهان را بسيار غنا بخشيد و موجب پيدايش چشم‌اندازهاي نويني در حوزه فلسفي اصفهان شد كه بررسي و بازشناسي آنها و نيز بازسازي و توسعه‌شان، ميتواند مكتب فلسفي اصفهان را روزآمد و كارآمد نمايد.

Islamic philosophy, particularly, Mulla Sadra’s philosophy, enjoys certain hermeneutic perspectives which have not attracted much attention yet. In this paper, the writer has tried to deal with some of the subtle hermeneutic principles of the Transcendent Philosophy. However, he does not intend to provide a comprehensive account of Mulla Sadra’s hermeneutic principles or to defend them. Rather, he merely wishes to clarify three points within the confinements of his knowledge: 1. Hermeneutic is the center of the Transcendent Philosophy. 2. Hermeneutic was considered a historical, social, and cultural mission for Mulla Sadra. 3. Because of the mission he felt on his shoulders, Mulla Sadra played an important role in this field. His hermeneutic principles and his social-cultural mission as to disseminating them greatly enriched the philosophical School of Isfahan and led to the emergence of some novel perspectives there. A review and study of such perspectives, as well as a reconstruction and expansion of them, can result in the modernization of this School and make it more efficient.