اشتراك لفظي واژه «نفي» در گزاره‌هاي منطقي

Equivocation of the Word ʹʹNegationʹʹ in Logical Propositions

نزد منطق‌دانان، كاربرد «نفي» متفاوت است. گاهي نفي در مورد خود گزاره به كار مي‌رود و گاهي در مورد طرفين آن. آنجا كه در مورد خود گزاره كاربرد دارد، به يكي از دو صورتِ نفي كميت (سور) يا نفي كيفيت (رابطه) و آنجا كه در باب طرفين گزاره به كار مي‌رود، به يكي از دو حالتِ «سلب» يا «عدول» است. در اين مقاله، پس از بيان انواع كاربرد «نفي» در دو منطق قديم و جديد، و بيان راهكار منطق‌دانان براي تمايز انواع آن، به بيان ديدگاه آنان راجع به برابري برخي گزاره‌هاي موجبه و سالبه، پرداخته شده است. در اين مقاله، «نفي» موجود در گزاره سالبه‌ را، «سالب حمل» و محمولِ گزاره‌اي كه داراي نفي است، محمول سلبي يا عدولي و گزاره‌اي كه داراي اين نوع نفي است، «ذوالمحمول منفي» ناميده و نشان داده‌ايم گزاره سالبه، «سالب حمل» گزاره سالبهْْ‌المحمول، «ذوالمحمول سلبي» و گزاره معدولهْْ‌المحمول، «ذوالمحمول عدولي» و نفي در اين گزاره‌ها مشترك لفظي است، نه معنوي. بنابراين، وقتي منطق‌دانان برخي گزاره‌هاي سالبه و موجبه را برابر دانسته‌اند، ميان «سالب حمل» و يكي از ذوالمحمول‌هاي سلبي يا عدولي خلط كرده‌اند و همين باعث پيدايش تعارض در كلام آنها شده است؛ زيرا در حالي برخي گزاره‌هاي سالبه و موجبه را برابر دانسته‌اند كه گزاره سالبه را فاقد حمل و گزاره موجبه را داراي حمل دانسته‌اند.

Logicians use ʹnegationʹ in different senses. Sometime it is used to negate a proposition whereas at other times it is used to negate its two parts [subject and predicate]. When it is used to negate a proposition, it is used in the form of negating either its quantity or quality. However, when it is used to negate its two parts, it acts in the form of either ʹnegationʹ or ʹdiversionʹ. After relating the different uses of ʹnegationʹ in classic and modern logics and presenting their solutions for differentiating among them, this article presents their theory concerning the equality of some affirmative and negative propositions. According to this article, the negation used in a negative proposition is referred to as ‘negating predication’, the predicate of negative propositions as negative predicate and the negative proposition as containing a negative predicate. It has tried to show that negative proposition, negation of predication of the proposition with negative predicate and ʹthat which contains a negative predicate, maʹadula al-mahmool (a proposition in which its predicate is negative), du al-mahmool al-oduli (a proposition in which its predicated is diverted) and negation are equivocal rather than univocal. Thus, when logicians have taken some negative propositions to be identical with affirmative propositions, they have confused negative predication with one of the propositions that have negative or diverted predicates- a thing that has caused contradiction in their words. This is because some have taken negative proposition to be identical with affirmative propositions at a time when they have considered negative propositions as devoid of predication and the affirmative propositions as having predication.