بررسي سازگاري و توليد ارقام مختلف صنوبر تاج‌باز (Populus sp.) در پوپولتوم مقايسه‌اي سنندج

Investigation on adaptation and wood yield of different open crown poplar clones at Sanandaj comparative poplutum

اين آزمايش با كاشت 10 كلن تاج‌باز صنوبر از سال 1380 به‌مدت هفت سال در اراضي حاشيه رودخانه قشلاق سنندج با هدف بررسي سازگاري و توليد چوب آنها اجرا گرديد. انتقال و كاشت نهال كلن‌ها با فاصله 4×4 متر و به‌صورت گروهي در قالب طرح آزمايشي بلوكهاي كامل تصادفي با سه تكرار، در فروردين‌ماه سال 1381 انجام گرديد. عمليات داشت ازجمله آبياري، وجين، هرس و غيره به‌صورت يكنواخت براي كلن‌ها در مزرعه اعمال شد. اندازه‌گيري صفات مورد بررسي شامل قطر برابرسينه و ارتفاع طي سالهاي بررسي انجام گرديد. نتايج نشان داد كه سهم سالهاي اول و دوم پس از كاشت در رشد قطري، ارتفاعي و حجمي تراكمي ناچيز و سالهاي مذكور مرحله استقرار نسبي نهال بوده است. ميانگين صفات قطر تنه، ارتفاع و حجم در هكتار كلن‌ها در پايان سال 1386 به‌ترتيب 69/18 سانتي‌متر، 51/11 متر و 88/109 مترمكعب در هكتار بود. تجزيه واريانس سالانه بيانگر وجود اختلاف بسيار معني‌دار در بين كلن‌ها از لحاظ كليه صفات مورد بررسي و در تمام سالها بود. نتيجه مقايسه ميانگين صفات مورد بررسي با آزمون دانكن (01/0 p?) نشان داد كه در پايان سال 1386 سه رقم صنوبر تاج‌باز Populus euramericana 561/41، P. deltoides 63/2 و P. deltoides 63/1 به‌ترتيب با ميانگين قطر برابرسينه 05/22، 44/21 و 60/20 سانتي‌متر، ارتفاع 68/12، 67/12 و 75/12 متر و ميانگين رويش حجمي سالانه در هر هكتار برابر 50/26، 70/24 و 66/23 مترمكعب با درصد تلفات كمتر ناشي از تنش خشكي، وضعيت شادابي عمومي خوب تا عالي، ميزان آلودگي به آفات (در شرايط غيرتنشي) بسيار كم و تنه عمدتاً صاف و يك يا دو شاخه، به‌عنوان كلن‌هاي با عملكرد بالا از لحاظ توليد چوب و سازگار در شرايط مشابه سنندج معرفي مي‌شوند.

The trial was conducted by planting 10 different open crown poplar clones near Gheshlagh riverside at Sanandaj city of Kurdistan province of Iran from 2001 for seven years, in order to study their adaptability and wood yield. Poplar plantation started from 2002 based on randomized complete blocks design with three replications by a 4 x 4 m. spacing (25 saplings per plot). Poplar characteristics, including total height and diameter at breast height (dbh) were measured annually after planting. Results showed that effects of first and second years after planting on saplingʹs cumulative growth of dbh, height and volume were not significant. The average of dbh, total height and volume at end of 2007 were 18.69 cm., 11.51 m. and 109.88 m3 ha-1, respectively. There were significant differences between the clones in respect to their growth performance, during the trial period. Three of the clones, including P. euramericana 561/41, P. deltoids 63/2 and P. deltoids 63/1 had the best adaptation and performance among the studied ones at Sanandaj ecological conditions. The average dbh, total height and volume increment of the outstanding clones were 22.05, 21.44 and 20.6 cm; 12.68, 12.67 and 12.75 m. and 26.5, 24.7 and 23.66 m3 ha-1 y-1, respectively. Their quality was perfect as well with low damage caused by dry stress, good to excellent freshness, low contamination to pests (without stress condition) and straight and smooth stems or having one or two branches.