ارتباط بين ويژگي هاي ساختاري جنگل و ابعاد درختان بلوط با عامل هاي فيزيوگرافي در جنگلهاي آرمرده، زاگرس شمالي

Relationships between forest structure and treeʹʹs dimensions with physiographical factors in Armardeh forests (Northern Zagros)

اين پژوهش با هدف بررسي رابطه بين عامل هاي فيزيوگرافي و برخي از مهمترين ويژگيهاي اندازه اي درختان و ساختار جنگل در جنگلهاي آرمرده بانه در استان كردستان انجام شد. بدين منظور اثر سه مشخصه شيب (پنج طبقه)، جهت جغرافيايي (چهار جهت اصلي) و ارتفاع از سطح دريا (چهار طبقه) بر ويژگيهاي اندازه اي درختان شامل قطر برابرسينه، ارتفاع و مساحت تاج و ويژگيهاي ساختاري جنگل در سطح يكان هاي فيزيوگرافيك شامل تعداد در هكتار، منحني پراكنش قطري و رويه زميني بررسي شد. تعداد 77 قطعه نمونه دايره اي 10 آري با روش منظم تصادفي در جنگلهاي منطقه مورد بررسي، برداشت و با استفاده از آزمايش فاكتوريل بر پايه طرح كاملاً تصادفي، تجزيه و تحليل شد. ابعاد درختان به طور معني داري تحت تاثير عامل هاي فيزيوگرافي تغيير كردند. به‌طوري‌كه قطورترين و بلندترين درختان با تاج بزرگ تر در شيب هاي كم، جهت هاي شرقي و شمالي و ارتفاع از سطح درياي بالاتر قرار داشتند. تجزيه و تحليل اثرهاي متقابل نشان دهنده اهميت عامل شيب در بروز بيشتر ويژگيهاي اندازه اي درختان بود. الگوهاي پراكنش قطري در همه موقعيت هاي فيزيوگرافيك زنگوله اي شكل نامتقارن، چوله به راست و تعداد كم پايه ها در طبقه هاي قطري جوان بيانگر ضعف تجديدحيات گذشته در آنها بود. اين منحني ها در شيب ها و ارتفاع هاي متوسط و دامنه هاي شمالي وضعيت مناسب تري را نشان دادند. شاخص هاي تراكم (تعداد در هكتار و رويه زميني) نيز در همين مناطق بهترين حالت خود را داشتند. البته دامنه هاي جنوبي و كم شيب از نظر تعداد درخت در هكتار و رويه زميني وضعيت نامناسبي داشتند كه پيشنهاد مي شود در طرح‌هاي مديريتي، با اولويت بيشتري مورد توجه قرار گيرند. اين پژوهش نشان داد كه تفاوت در تركيب گونه اي و دخالت هاي انساني ناشي از تفاوت هاي رويشگاهي، منابع اصلي اختلاف ابعاد درختان و ويژگيهاي ساختاري جنگل در يكان هاي فيزيوگرافي هستند.

The study was carried out to investigate relationships between physiographical factors and some treeʹs characteristics and forest structure at Kurdistan province of Iran. For this reason, effects of slope (five levels), aspect (four levels) and elevation (four levels) on treeʹs characteristics (dbh, total height and crown area) and forest structure (diameter distribution curve, density and basal area) were investigated. The trees were sampled, using 77 plots (1000m2 area) under systematic randomized sampling method, based on completely randomized design. Results showed that the physiographical factors affected the treeʹs characteristics significantly. The greatest treeʹs diameter, total height and crown cover were found on low slopes, eastern and northern aspects and high altitudes. The interaction analysis showed that slope had important role on most of the treeʹs performance. The diameter distribution patterns at all physiographical conditions were uneven-shaped normal and Kortiusis and low tree density at low diameter classes, indicated poor regeneration at past. The diameter distribution curves at intermediate slopes and altitude and northern slopes showed an adequate condition, in which density indices (number and basal area per hectare) were also at best conditions. In contrast, sites with southern aspects and low slopes had poor density indices, for this reason they need high attention and preference in forest management projects. It could be concluded that difference in species composition and human intervention are main sources of treeʹs characteristics and forest structure variation at physiographical units.