بازسازي پالينولوژيك (گرده شناختي) تاريخچه پوشش گياهي، تغييرات آب و هوايي و فعاليت هاي انسان در اواخر هولوسن در منطقه كلاردشت

Palynological reconstruction of late-Holocene vegetation, climate, and human impact in Kelardasht (Mazandaran province, N Iran)

اين پژوهش پالينولوژيك، با بررسي تورب‌زار تپه كلار، تاريخچه 850 ساله پوشش گياهي را در منطقه كلاردشت در استان مازندران بازسازي و نقش آب و هوا و انسان را بررسي مي كند. نمودار گرده تپه كلار نشان مي دهد كه پوشش گياهي منطقه در اثر دخاالت هاي انسان و تغييرات آب و هوا، در طول زمان تغييرات قابل توجهي يافته است. راش، ممرز و بلوط همواره فراوانترين درختان در توده هاي جنگلي مجاور دشت كلار بوده اند؛ هرچند، بلوط به‌دليل افزايش فعاليت هاي انسان در يك تا دو قرن اخير، كاهش چشمگيري نشان مي‌دهد. گونه‌هايي همانند افرا، زبان گنجشك و ملج نيز در توده هاي جنگلي دامنه هاي مشرف به دشت، حضور داشته-اند. به‌طوري‌كه در دشت هاي همجوار تپه كلار، توسكا و لرگ گاهي به‌فراواني مي روييدند، ولي انسان با تغيير ويژگيهاي هيدرولوژيك منطقه، به ويژه زهكشي اراضي مرطوب، موجب كاهش قابل توجه توسكا و حذف لرگ شده است. البته كاهش اصلي لرگ در حدود 700 تا 800 سال پيش، در پژوهش‌هاي گرده‌شناسي مشابه در بخش مركزي جنگلهاي هيركاني و نيز منطقه كولشيس در غرب گرجستان نيز ثبت شده كه با توجه به همزماني اين دوره با پديده آب و هوايي موسوم به بي نظمي اقليمي سده هاي مياني، احتمالا منشا اقليمي نيز داشته است. وجود گرده هاي نشان دهنده حضور انسان در منطقه، همانند گردو و گندم، در طول دوره مورد بررسي، گوياي سكونت انسان در منطقه از حداقل 850 سال پيش است. باوجوداين، در 300 تا 400 سال اخير نقش انسان در تغيير پوشش گياهي و كاربري زمين شدت يافته كه اين امر از افزايش قابل توجه گرده هاي گياهان معرف اراضي باز، همانند آقطي، علف هفت بند و بارهنگ برگ نيزه اي دارد.

This study reconstructs 850 years of vegetation dynamics, climate change, and human impact in Kelardasht (Mazandaran province, N Iran), based on a palynological study of Tepe Kelar mire (1080 m asl; N 36? 31? 17??; E 51? 11? 57??). The pollen record of Tepe Kelar shows substantial changes in vegetation as a function of human impact and climate. In the last millennium beech (Fagus), hornbeam (Carpinus), and oak (Quercus) have been the most abundant tree species in the forests surrounding the Kelardasht plain; however, due to increased human interference, oak has severely declined over the past 1-2 centuries. Maple (Acer), ash (Fraxinus), and elm (Ulmus) may have been accompanying tree species on the slopes facing Kelardasht. Our study indicates that alder (Alnus) and wingnut (Pterocarya) once were abundant on the plain, but that human-induced hydrological change, particularly drainage of wetlands, has decimated alder and eliminated wingnut. The dramatic decline of wingnut at around 700-800 BP has also been found in other palynological studies from the central Hyrcanian forests and from Colchis in western Georgia. Being synchronous with the so-called Mediaeval Climatic Anomaly, a regional climate change could also have been responsible for this phenomenon. The occurrence of several pollen types indicative of human presence, such as Juglans regia and Avena triticum, may point to human habitation in the area at least since 850 years ago. Substantially higher values of Sambucus ebulus, Polygonum aviculare, and Plantago lanceolata indicate intensified anthropogenic vegetation change and land use over the past 300-400 years.