بررسي ويژگي‌هاي رويشي و فيزيولوژيك پروونانس‌هاي پده (Populus euphratica) در عرصه شور ايستگاه بيابان گرمسار

Investigation on growth and physiological characteristics of Populus euphratica Oliv. Provenances at Garmsar Desert Station

گونه پده (Populus euphratica Oliv.) از درختان بومي ايران با گسترش وسيع اكولوژيكي مي باشد. از خصوصيات مهم اين گونه تحمل آن نسبت به دامنه زياد دما و شوري خاك است. اين گونه به‌دليل مقاومت به شرايط اقليمي گرم و خشك و شوري خاك از قابليت هاي بسيار بالايي براي توسعه جنگل كاري و فضاي سبز در مناطق بياباني برخوردار است. اين بررسي با هدف ارزيابي ويژگيهاي رويشي، مورفولوژيك و فيزيولوژيك پروونانس هاي مختلف پده به‌منظور معرفي مناسب ترين آنها براي كشت در اراضي شور و بياباني انجام شد. تعداد 16 پروونانس پده با مبداهاي مختلف جغرافيايي كه در ايستگاه بيابان گرمسار در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال 1390 كاشته شده بودند، انتخاب شد. نمونه‌برداري از برگ تيمارهاي مختلف براي اندازه گيري كلروفيلa و b، كاروتنوييدها، قند، پرولين و پروتيين كل انجام گرديد. همچنين ويژگيهاي رويشي شامل قطر يقه، ارتفاع نهال، سطح ويژه برگ و ماده خشك برگ نيز اندازه‌گيري گرديد. آناليز واريانس ويژگي فيزيولوژيك برگ اختلاف معني‌داري را براي مشخصه‌هاي پرولين، كلروفيلa، كلروفيلb، كاروتنوييد، قند و پروتيين كل ميان پروونانس هاي مختلف نشان داد. مقايسه ميانگين ها نشان داد كه اغلب پروونانس ها به‌لحاظ ميزان پرولين در گروه اول قرار داشتند. نتايج گروه‌بندي ويژگي رويشي نشان داد كه پروونانس هاي گلستان، خجير، كرمان، زابل، كاشان و دزفول از رشد قطري (95/1-15/1 سانتي متر) و ارتفاعي (51/1-15/1 متر) مناسبي برخوردار بوده و به‌لحاظ آماري همگي در يك گروه قرار گرفتند. همچنين شوري خاك روي رشد ارتفاع اثر منفي داشت. در نهايت پروونانس‌هاي معرفي شده براي توسعه جنگل‌كاري و فضاي سبز منطقه، مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

Populus euphratica is a native tree species of Iran and ecologically has a wide distribution. Its tolerance to high level of air temperature and soil salinity is one of its important characteristics. For this reason, it has a high potential for afforestation in dry lands and deserts. The aim of the study was to evaluate the growth, morphological and physiological characteristics of different provenances of this species, in order to introduce the best ones for plantation on arid and saline lands. Among the provenances which have been tested during 2011 at Garmsar Desert Station, based on a randomized complete blocks design with three replications, 16 provenances were selected for the trial. Leaf sampling from the selected provenances was made in order to measure proline, sugar, chlorophyll, carotenoides and total proteins. Growth parameters, including stem collar diameter, total height, special leaf area and dry leaf weight were also measured. Analysis of variance of the physiological characteristics showed that there were significant differences between the provenances in respect to their chlorophyll, carotenoides, sugar, proline and total protein. According to the Duncan classification, most of the provenances ranked in one group for their average proline content. The provenances of Golestan, Khojir, Kerman, Zabol, Kashan and Dezful achieved the widest stem diameter (1.15-1.95 cm.), total height (1.15-1.51 m.) and statistically ranked in one group. Soil salinity had negative effect on height growth. The outstanding provenances were introduced for plantation in sites, ecologically similar to Garmsar condition.