اثر تاريخ كاشت و پوشش نهال روي جوانه‌زني بذر و كاهش خسارت سرماي ديررس در نهال ون

Effect of planting date and seedling cover on seed germination of mountain ash (Fraxinus excelsior L.) and decrease of spring late cold damage

در چند سال اخير سرماي ديررس بهاره روي نهال‌هاي گونه‌ ون (Fraxinus excelsior L.) در نهالستان‌هاي كوهستاني خسارت زيادي وارد كرده است. اين تحقيق با هدف كاهش خسارت سرماي ديررس بهاره روي نهال هاي گونه ون در نهالستان درزيكلاي شركت چوب فريم واقع در كيلومتر 17 جنوب شرقي شهر پل سفيد اجرا شد. در اين تحقيق دو تيمار پوشش نهال (در دو سطح شامل كرت‌هاي داراي پوشش با نايلون سفيد در هنگام سرما و كرت‌هاي بدون پوشش نايلوني) و تاريخ كاشت (در چهار سطح كاشت در هفته اول اسفند، اواسط اسفند، هفته اول فروردين و هفته آخر فروردين) در قالب طرح كرت‌هاي خرد شده با سه تكرار در دو سال متوالي مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه اثر تيمار تاريخ كاشت روي جوانه‌زني (سبزشدن) بذر ون معني دار بود (p < 0.01)، اما اثر پوشش كرت و اثرهاي متقابل پوشش كرت در تاريخ كاشت روي ميزان جوانه‌زني بذر ون و نيز روي قطر يقه ون معني‌دار نبودند. اثر تاريخ كاشت روي ارتفاع نهال ون معني دار بود (p < 0.05). ارتفاع نونهال‌ها پس از كاشت در هفته اول اسفند، به‌تدريج افزايش يافت و با كاشت در اوايل فروردين، به بيشترين مقدار خود رسيد و دوباره كاهش يافت. اثر پوشش كرت، اثر تاريخ كاشت و اثر متقابل تاريخ كاشت در پوشش كرت روي ميزان تلفات ناشي از سرماي ديررس بهاره در نهال‌هاي ون، معني دار شد (p < 0.01). مقدار تلفات نونهال‌هاي ون در كرت‌هاي بدون پوشش 80 درصد و در كرت هاي داراي پوشش حدود 20 درصد بوده است. وقتي كه روي كرت‌هاي داراي نونهال‌هاي ون پوشش ايجاد شد، تفاوت معني‌داري در ميزان تلفات ناشي از سرما در تاريخ‌هاي مختلف كاشت ديده نشد، اما در كرت‌هاي فاقد پوشش، ميزان تلفات به‌تدريج با نزديك شدن تاريخ‌هاي كاشت به هفته آخر فروردين، به طور معني داري كاهش يافت. با توجه به بازده توليد نهال و ميزان تلفات ناشي از سرما، پيشنهاد مي‌شود بذر ون بعد از يك دوره 12 ماهه استراتيفه سرد، از نيمه دوم اسفند تا نيمه اول فروردين كاشته شود و در اواخر فروردين، نهال‌ها با استفاده از پوشش نايلوني از سرماي احتمالي محافظت شوند.

In recent years, spring late coldness has caused a lot of damage to mountain ash seedlings in the mountainous nurseries. This research aimed to reduce mountain ash seedlings damage due to spring late coldness. The research was carried out during 2007 and 2008, in Darzikola nursery (Farim Wood Co.), located 17 kilometers far from southeast of Pol-e-Sefid city of Mazandaran province of I.R. Iran. Seeds were treated by two levels of seedling cover (nylon sheet and control), and four levels of seed sowing dates (Fourth week of February (1), first week of March (2), fourth week of March (3) and second week of April (4)) under split plots design with three replications. The trial was repeated for two years. Results showed that effects of sowing date on seed germination rate were significant (p < 0.01), whereas effects of cover treatments and interactions between the two treatments were not significant on seed germination rate. Effects of cover treatments on seedling height were significant (p < 0.05). Seedling sowing date treatments had different effects on seedlings height. For instance, seedling height increased gradually at first treatment, whereas reached its maximum height at third treatment and then decreased. Effects of seed cover, sowing date and their interactions on mortality rate of the seedlings due to spring late coldness were significant. The mortality rates of the seedlings at covered and control treatments were 80 and 20 percent, respectively. There were not significant differences in seedling loss at different levels of sowing date treatments when they were covered by nylon sheet, whereas at control treatment, the mortality rate decreased significantly when the sowing date reached the second week of April. Due to seedlings propagation productivity and mortality rate caused by coldness, it is suggested: first to sow the seeds at 15th March to 1st April, after application of one year cold stratification treatment and second to cover the plots containing the mountain ash seedlings by nylon sheets against probable coldness.