مقايسه زيست‌پالايي فلزات سنگين توسط گونه‌هاي چوبي مورد استفاده در جنگلداري شهري سنندج

Comparison of phytoremediation of heavy metals by woody species used in urban forestry of Sanandaj city

زيست پالايي گياهي امروزه به عنوان يكي از ارزانترين، پاك ترين و كاربردي ترين روشها براي كاهش آلودگي فلزات سنگين محيط‌زيست شناخته شده است. در تحقيق حاضر، به منظور بررسي توان زيست پالايي گونه هاي چوبي مورد استفاده در جنگلداري شهري سنندج، ميزان انباشت برخي فلزات سنگين از قبيل سرب، روي، كادميوم و منگنز در برگ گونه هاي چنار شرقي، نارون، زبان گنجشك، سرو خمره اي و كاج سياه كاشته شده در مركز شهر سنندج (به عنوان منطقه آلوده) و محوطه دانشگاه كردستان (به عنوان منطقه شاهد) اندازه گيري شد. همچنين تاثير اين فلزات روي برخي از شاخص‌هاي فيزيولوژيكي گونه هاي مذكور مورد بررسي قرار گرفت. براي انجام اين كار از آزمايش فاكتوريل بر پايه طرح كاملاً تصادفي با دو عامل مكان در دو سطح (منطقه آلوده و منطقه شاهد) و عامل نوع گونه در پنج سطح (سرو خمره اي، كاج سياه، زبان گنجشك، نارون و چنار شرقي) با پنج تكرار استفاده شد. تجزيه و تحليل داده هاي جمع آوري شده توسط نرم افزار SPSS انجام شد و از آزمون چنددامنه‌اي دانكن براي مقايسه ميانگين‌ها استفاده شد. نتايج نشان داد كه انباشت سرب، روي و كادميوم در برگ بيشتر گونه ها در منطقه آلوده با اختلاف معني‌داري در سطح 95 درصد بيشتر از منطقه شاهد بوده است. در منطقه آلوده بيشترين مقدار انباشت سرب و كادميوم در سرو خمره اي، روي در زبان گنجشك و منگنز در نارون مشاهده شد. در مقايسه منطقه آلوده با منطقه شاهد، در همه گونه ها مقدار كلروفيل كمتر، ولي مقدار پرولين بيشتر از منطقه شاهد بود. همچنين بيشترين مقدار كلروفيل در برگ‌هاي چنار شرقي و اسيد آمينه و پرولين در نارون مشاهده شد.

Phytoremediation is an emerging, safety, cost-effective and potentially effective technology applicable for restoration of heavy metals contaminated environment. In order to study the remediation ability of woody plants used in Sanandaj urban forestry, we measured accumulation of Pb, Zn, Cd and Mn in five woody species, including Platanus orientalis, Ulmus carpinifolia, Fraxinus rotundifolia, Biota orientalis and Pinus nigra, planted in the center of Sanandaj, capital of Kurdistan province of I.R. Iran (as a pollutant area) and Kurdistan university court (as a control area) as well. Impact of the metals on some physiological traits of the species were also studied. For this reason, a completely randomized factorial experiment design with two factors, including 1- site at two levels (control and pollutant area) and 2- species at five levels (crock cypress, black pine, ash, elm and plane) with five replications, was used. Results showed that the accumulation of Pb, Zn and Cd in most species in the pollutant area was significantly higher than that of the control area (? < 0.05). Maximum accumulation of Pb and Cd was observed in B. orientalis, Zn in F. rotundifolia and Mn in U. carpinifolia. The chlorophyll pigment in the leaves of all species in the pollutant area was lower than in the control area, while proline was higher. The highest amount of chlorophyll and proline was observed in P. orientalis and U. carpinifolia, respectively.