اثر تغييرات اقليمي و محيطي بر بهره‌وري اكوسيستم‌هاي جنگلي (مطالعه موردي، گلوگاه)

Impact of climate and environmental changes on forest ecosystemʹʹs productivity (case study: Galugah)

براساس اين بررسي و نتايج حاصل از آن، رهيافت جديدي در كاربرد روش گاهشناسي درختي در ارزيابي بهره‌وري اكوسيستم‌هاي جنگلي بر مبناي پهناي دواير رويشي گونه‌هاي پهن‌برگ درختي، به‌عنوان اصلي‌ترين عنصر بهره‌وري اين نوع اكوسيستم‌ها، ارايه شد. در اين تحقيق با نمونه‌برداري از درختان در ارتفاعات مختلف و تجزيه و تحليل ميزان رشد دواير رويشي آنها، شرايط رويش و بهره‌وري توليدي آنها و رقابتهاي احتمالي موجود بين آنها مورد بررسي قرار گرفت. در اين تحقيق كاربرد اكولوژيكي گاهشناسي درختي بيشتر مورد توجه قرار داده شده است. نتايج ارايه شده در اين تحقيق بخشي از تحقيقات گسترده‌اي است كه در حوزه جنگلهاي خزري در طول بيش از شش سال (شروع در سال 1384) گذشته با بكارگيري اين روش اجرا شده است. گونه‌هاي درختي مورد استفاده در اين پژوهش شامل راش (Fagus orientalis Lipsky)، بلندمازو (.Quercus castaneaefolia C. A. Mey)، ممرز (Carpinus betulus L)، توسكا (Alnus subcordata) و افرا (Acer Velutinum) در حوزه جنگلي گلوگاه استان مازندران مي‌باشند. ابتدا منطقه جنگلي مورد نظر از طريق جنگل‌گردشي و بكارگيري نقشه‌هاي پوشش گياهي و پستي‌بلندي، انتخاب گرديد. سپس با تعيين خط پروفيل (ترانسكت)، پايه‌هاي درختي در سه سطح ارتفاع از سطح دريا علامت‌گذاري شدند. نمونه‌ها توسط مته سال‌سنج از درختان مورد نظر تهيه شدند. در منطقه مورد مطالعه، در طول 54 سال، روند تغييرات ميزان مجموع بارش ساليانه، 372 ميليمتر كاهش و روند تغييرات دما، ميزان 59/0 درجه سانتيگراد افزايش نشان مي‌دهد. رفتارهاي رويشي متفاوت اين گونه‌هاي درختي و واكنش آنها نسبت به تغييرات اقليمي و محيطي، بيان‌كننده تفاوت عملكرد يك گونه معين در مقابل عوامل بيروني (اقليمي) و دروني (رقابت) در ارتفاعات مختلف مي‌باشد. سرشت گونه‌ها در بروز اين تفاوت‌ها موثر هستند. ناگفته نماند كه پهناي دواير رويشي راش در طول 55 سال در ارتفاع پايين كاهش، اما در ارتفاع مياني افزايش يافته، در حالي كه در ارتفاع بالا تغيير قابل اشاره‌اي نداشته است.

According to the results of the current research, a new approach in application of dendrochronology, using broadleaved tree rings, as main element of productivity, to evaluate forest ecosystem productivity, has been introduced. In this investigation, tree ring widths of sample cores which have been taken by borer from various species at different elevations, have been analyzed to evaluate their productivity and possible competitions between species. Ecological application of dendrochronology is main aspect of this study. Results provided in this research, are part of a wide range of dendrochronology study which have been taken during more than six years (started in 2006) to consider climate change impacts on Hyrcanian forest ecosystems. Target species in this study are beech tree (Fagus orientalis Lipsky), oak (Quercus castanaefolia C. A. Mey.), hornbeam (Carpinus betulus L.), alder (Alnus subcordata), and maple (Acer velutinum), which have been selected in Galugah forest district in Mazandaran province. After visiting the forest site and considering the adapting maps, sample cores were collected along a transect line (profile) at three elevation levels, namely 350, 800, and 1380 meters above sea level. Target trees were more or less at same ages. In the study region, during the last 54 years, precipitation trend shows a decrease by 372 mm and temperature trend shows an increase by 0.59 oC. Variability in different species responses to inner (competition between species) and outer elements (environmental and climatic changes), at various elevations are highly dependent on species’ nature. Tree ring widths of Fagus orientalis Lipsky in low elevation during last 55 years has decreased, but tree ring widths of this species in medium elevation in the same period has increased. Tree ring widths of beech tree in high elevation have not changed significantly.