باز پژوهشي در حجّيت ظنّ مطلق

Further Research on the Validity of Absolute Conjecture

مساله‌ي حجّيت و عدم حجّيت ظنّ مطلق، اگرچه بارها مورد بررسي و پژوهش بزرگان قرار گرفته است، ولي هنوز به بررسي و پژوهش بيشتر نيازمند است؛ زيرا بررسي‌ها و پژوهش‌هاي انجام شده، نوعاً بر پيش‌فرض‌هايي مبتني است كه از بررسي و پژوهش بي نياز و مسلّم انگاشته شده اند، در حالي كه في‌الواقع، اموري مسلّم نيستند و به بررسي و پژوهش نياز دارند. اصل عدم حجّيت ظن و انحصار حجّيت ذاتي به قطع، يكي از اين پيش‌فرض‌ها است كه نگارنده به خود جرات بازنگري در آن را داده است. وي پس از باز تعريف مفاهيمي بنيادين چون «حجّيت» و «علم» و حلّ محذورات قول به اعتبار ظنّ مطلق، اين امكان را يافته است كه به حجّيت ذاتي ظن، باور يابد و ضمن بررسي ادله‌ي منكرين، از اين حقيقت پرده بردارد كه آيات، روايات و اقتضايات عقلي، بر خلاف آنچه پنداشته مي‌شود، نافي حجّيت ظنّ عقلايي نيست و ظنّ عقلايي، بالطبع حجّت است. به اين ترتيب، نگارنده، از ميان عدم حجّيت ظن مطلق و حجّيت آن به دليل انسداد، راه سومي را مي‌گشايد و اذعان مي‌دارد كه در صورت ناتمامي اين راه، بايد به عدم حجّيت ظنّ مطلق گردن نهاد؛ چرا كه دليل انسداد ناتمام است. با اين همه، بايد گفت: هدف غايي نگارنده از نگارش اين مقاله، نه لزوماً اثبات حجّيت ظن مطلق، بلكه گشودن باب پژوهش‌هاي عميق‌تر در اين باره است.

The issue of validity and non-validity of absolute conjecture, although frequently studied and researched by great scholars, is still in need of further research, since the studies and researches carried out so far are typically based on the presuppositions that have been regarded as indisputable and needless of study and research; whereas, in fact, they are not indisputable and need further research.The principle of non-validity of conjecture and exclusiveness of essential authority to absoluteness is one of these presuppositions that the writer has dared to re-examine. After redefining such concepts as “hujjiyya” and “‘ilm” and resolving the impediments to asserting the validity of absolute conjecture, he has found the chance to believe in the inherent validity of conjecture and, while examining the arguments of the repudiators, to uncover the fact that the verses, traditions, and intellectual exigencies, contrary to what is presumed, do not disprove the validity of rational conjecture, and naturally regard it as valid.Thus, the writer opens up a third way through the non-validity of the absolute conjecture and its validity due to impediment (insidad) and admits that in case of the incompleteness of this way, the non-validity of absolute conjecture is to be accepted, because the reason for impediment is incomplete. However, it is to be said that the writer’s ultimate goal in writing this article is not necessarily proving the validity of absolute conjecture; rather, it is to open up a way to deeper research on this issue.