قواعد عمومي حاكم بر قراردادهاي بهره‌برداري از حقوق ادبي و هنري در ايران با مطالعه تطبيقي در حقوق فرانسه و مصر

The General Rules Governing the Contracts for the Utilization of Literary and Artistic Rights in Iran through Comparative Study in French and Egyptian Law

اهميت قراردادهاي بهره‌برداري از حقوق ادبي و هنري، در برخي از نظام‌هاي حقوقي همچون فرانسه، به وضع مقررات عمومي و مشترك درخصوص تشكيل قراردادهاي مزبور منتهي گرديده است. ليكن تاكنون در نظام حقوقي ايران بخش مستقلي براي تبيين قواعد مشترك حاكم بر اين دسته از قراردادها انديشيده نشده است. برخلاف پيش بيني برخي تشريفاتي از قبيل كتبي بودن قرارداد در حقوق فرانسه و مصر، در نظام حقوقي ايران تشكيل قرارداد بهره‌برداري هيچ گونه تشريفاتي ندارد. در نظام‌هاي حقوقي مزبور، انعقاد قراردادهاي بهره‌برداري از حقوق مادي پديدآورنده، توسط نمايندگان قراردادي يا قانوني وي امكان‌پذير است؛ ليكن اعمال جنبه‌هاي معنوي آميخته به آن در صلاحيت شخص پديدآورنده مي‌باشد. همچنين اصولاً انتقال كلي آثار آينده باطل دانسته شده است. به علاوه بايد قلمرو موضوعي و انواع حقوق انتقالي، كميت آن و كيفيت و شيوه بهره‌برداري از اثر تعيين گردد. درخصوص قراردادهاي معاوضي بهره‌برداري از حقوق ادبي و هنري، در حقوق فرانسه، اصل لزوم مشاركت پديدآورندگان در عوايد بهره‌برداري از اثر خود پيش‌بيني شده است در حالي كه در نظام حقوقي مصر امكان مشاركت نسبي، تعيين مبلغي مقطوع و يا تركيبي از آن وجود دارد. در حقوق ايران مقررات ويژه‌اي در اين خصوص پيش بيني نشده و موضوع مشمول قواعد عمومي است.

The importance of the exploitation contracts protecting the literary and artistic rights has, in some legal systems like France, resulted in the devising of general and common regulations about the formation of the above-mentioned contracts. However, so far no independent section has been thought of in the Iranian legal system for explicating common regulations governing these categories of contracts. Contrary to some predictions, such formalities as the contracts being in written form in the French and Egyptian laws, the formation of exploitation contracts has no formalities in the Iranian legal system. In the above legal systems, making exploitation contracts for the financial rights of the producer is feasible by his/her conventional or legal representative; but the exertion of the non-material aspects intermingled with it is in the authority of the producer himself/herself. Similarly, the general transfer of the future literary works is in principle regarded as void. Besides, the topical domain and different transferential rights, their quality and the procedure for exploiting it should be determined. As for the exchange contracts for exploiting literal and artistic rights in French law, the necessity of participation of the producers in the incomes of exploitation of one’s work is established; whereas, in Egyptian legal system there is no possibility for the relative participation, determining a fixed sum, or a combination of it. In the Iranian legal system, no special regulation is established in this respect and this issue is included in the general regulations.