بررسي ديدگاه محقق اصفهاني درباره ي ملكيت، حق و حكم

Study of Muhaqqiq Isfahanis Viewpoint on Ownership, Right, and Decree

ملكيتي كه مدار معاملات و معاوضات است، تابعي از اعتبار عقلا و شارع مي باشد كه به وجود اعتباري ايجاد مي‌شود و مي‌توان به نوعي، آن را اضافه ي اعتباري خواند كه وجود موضوع اعتباري و بلكه صرف وجود محلي براي آن، به لحاظ توقع آن محل، در اعتبار آن كافي است؛ بنابر اين، ملكيت، نه در زمره ي اعراض مقولي است كه وجود موضوع آن ها در خارج لازم مي باشد؛ و نه مانند اعتبارات ذهني، از سنخ مفاهيمي است كه عروض و اتصاف آن ها ذهني است. حقّ، توانايي خاصي است كه گاهي به عين، گاهي به عقد و گاهي به شخص تعلق مي‌گيرد؛ مانند:حقّ تحجير، حقّ خيار و حقّ قصاص. متعلق حقّ، در تمام موارد، عملي است كه به عين، يا شخص و يا عقد تعلق دارد، در حالي كه ملك، احاطه و سلطنتي است كه حقيقتاً به خود عين، يا منفعت و يا عمل، تعلق مي‌گيرد؛ بنابر اين، از آنجا كه ملك، ملزوم سلطنت مطلق است و حق اعتباري ويژه در برخي تصرفات خاص به شمار مي‌رود، حق، نمي‌تواند عين ملك تلقي گردد و افزون بر اين، از آنجا كه ملك، ماهيتاً، امري بسيط و غير مقول به تشكيك است، حق نمي‌تواند مرتبه‌اي از ملك به شمار رود. مضافاً اينكه در برخي از حقوق، از جمله:حقّ تحجير و حقّ اختصاص، اساساً، ملكيت فرض ندارد. حقّ، با اوضافي كه دارد، جز در مواردي كه دليلي خاص، مانع تمام يا برخي از تصرفات مي شود، علي‌الاصول، قابل نقل، اسقاط و انتقال به ارث است و هر آن چيزي كه در ماهيت، به وصف حقّ، متصف مي باشد، قابل اسقاط است و الّا حُكم به شمار مي‌رود كه در اين صورت، جز با امتثال حُكم، يا انتفاي موضوع، ساقط نمي‌شود. از آنجا كه ادله ي معاملات، در مقام انفاذ اسباب شرعي است، در موارد شك، اگر يقين به قابليت نقل و شك در مانعيت، يا شرطيت سبب خاص باشد، عموم دليل شرط، يا صلح، جاري مي‌شود؛ و اگر شك، در اصل قابليت نقل باشد، اصل، عدم قبول نقل است.

The ownership that involves transactions and barters is subject to the validity of the intellectuals and the lawmaker, which is created by hypothetical (i‘tibari) existence and can somehow be called a hypothetical relation for whose validity the existence of local convention is sufficient; therefore, ownership is neither among the categorical accidents, the existence of whose subjects is necessary in the outer world, nor like the mental conventions that resembles the concepts whose accidents and qualification are mental. Right (haqq) is a specific capability that sometimes applies to physical goods (‘ayn), sometimes to the contract, and sometimes to the person; such as the right of delimitation (tahjir), the right of option (khiyar), and the right of retaliation (qisas). The object of right is in all cases an action that involves the physical goods, or person, or contract; whereas, property is a possession or domination that in reality involves the very physical good, or benefit, or action. Therefore, since the property is essential for absolute domination and the right is regarded as a special credit in some specific appropriations, the right cannot be considered as the property itself; and, furthermore, since property is by nature a simple issue and non-gradational, the right cannot be considered as a degree of the property. Besides, in some rights, including the right of delimitation and the right of specification (ikhtisas), ownership is essentially out of question. Given its specifications, right is principally conveyable, relinquishable, transferable to inheritance except in cases in which a specific reason prohibits all or a part of appropriations and everything that is in nature characterized by right is apt to relinquish, otherwise it is regarded as a decree, in which case it is not relinquished except by compliance with decree or denial of the subject. Since evidences for transactions stand as enforcement of legal means, if in cases of doubt, there is certainty about transferability and doubt in deterrence or conditionality is the specific cause, the generality of the evidence of condition or amicable settlement (sulh) would be executed; and if doubt is in the transferability itself, the principle is the non-acceptance of transference.