قاعده مشرقيه «نور و ظلمت» و نظريه اشراقي «معاد»

The Mashriqiyya Principle of “Light and Darkness” and the Illuminationist Theory of “Resurrection”

«قاعده مشرقيه» مورد اعتقاد حكماي فارس و مبناي حكمت نوري ايشان كه سهروردي در صدد احيا آن است، عبارت است از اصل نور و ظلمت؛ جايگاه اين قاعده در حكمت اشراق به عنوان حكمتي بحثي ـ ذوقي و فلسفه‌اي نور ـ محور و با توجه به اينكه نور در اين حكمت رمز «آگاهي» و «خودآگاهي» است، موجب شده است «علم» مدار حكمت اشراق قرار گيرد و دغدغه حكيم اشراقي نيز چيزي جز تحقق «علم اشراقي» نيست. اين پژوهش با روش تحليل محتوا و تاويل به تفسير و رمزگشايي متون اشراقي مي‌پردازد و اين نتايج حاصل مي‌شود كه:1-در اين نظام حكمي معرفت چون اصلي است كه ساير مباحث از آن نشات مي‌گيرد و به آن منتهي مي‌شود . 2- لذت نيز در اين نظام امري جداي از معرفت نيست. 3- معاد اشراقي نيز همچون ادراك و لذت بر اساس اصل مشرقي «نور و ظلمت» تحليل مي‌شود؛ لذا درجات نفوس پس از رهايي از صيصيه ظلماني بر اساس ميزان بهره‌مندي از انوار معرفت و يا درجه وابستگي و علاقه به ظلمات برزخ تعيين و تبيين مي‌شود.

The “mashriqiyya principle”, trusted by the Persian theosophists and the basis for their light wisdom that Suhrawardi tried to revive, is the principle of light and darkness. Philosophy of illumination (hikmat ishraq), as a discursive-intuitive philosophy, is a light-oriented metaphysical wisdom. In this wisdom, light is the secret of “awareness” and “self-consciousness”. Thus, the focus of attention in Suhrawardi’s philosophy is “knowledge” and the Illuminationist Philosopher is preoccupied with nothing but “Illuminationist knowledge”. In this metaphysical system, ma‘rifat (divine knowledge) is like a principle, which other discourses originate from and end up to. Pleasure, in this system, is not an entity apart from ma‘rifat. Illuminational Resurrection (ma‘ad), like perception and pleasure, is also analyzed on the basis of the mashriqi principle of “light and darkness”. Therefore, the ranks of the people, after being released from their stronghold of darkness, are determined and explained in terms of their enjoyment of rays of knowledge or the degree of their attachment to the darkness of purgatory.