خيال و ادراك

Imagination and Perception

در تاريخ فلسفه نقش اساسي خيال در ادراك بشري، به عنوان واسطه بين احساس و عقل مغفول مانده است. اغلب خيال وابسته به عالم حس و امري ذهني و موهوم شمرده شده است. هر چند خيال يكي از اولين قواي نفس است كه شناخته شده است اما وظيفه آن تنها حفظ و تمثل محسوسات در زمان غيب آن‌ها بيان شده است. صدرالمتالهين با اقامه براهين متعدد تجرد برزخي خيال را اثبات كرده و در مراتب سه‌گانه ادراك، نقشي اساسي و مهم براي خيال تبيين نمود. بنابراين خيال فقط يك خزانه نيست كه صور محسوسات را بايگاني كند يا ادراك يك سري تخيلات واهي و كاذب را عهده‌دار باشد؛ بلكه خيال متكفّل ادراك امور واقعي و حقيقي در عالم خيال مي‌باشد. هرچند ابن سينا بر مادي بودن خيال تاكيد كرده و براهيني در اثبات آن ذكر مي‌كند؛ اما دقت و تامل در كلمات وي ما را به اين حقيقت رهنمون مي‌سازد كه ايشان در صدد نفي تجرد تام عقلي خيال مي‌باشد كه اين مورد اتفاق است. افزون بر آن كه بعضي بيانات وي نيز ناظر به تجرد خيال مي‌باشد.

In the history of philosophy, the basic role of imagination in human perception as an intermediary between sensation and intellect has been left unnoticed. Imagination has often been regarded as subjective and illusory. Although imagination is one of the initial faculties of the soul that has been known, its duty is described only as preservation and ideation of sensible objects in the time of their absence. Sadr al-Muti’allihin (ra) has proved the purgatorial incorporeity of imagination by means of providing various definite proofs and has enunciated a basic and important role for imagination in the three degrees of perception. Therefore, imagination is not just a reservoir that archives sensible forms or undertakes a series of illusory and false fantasies; rather, it undertakes the perception of real and true matters in the world of imagination. Although Avicenna has stressed on the materiality of imagination and mentioned some definite proofs to prove it, a careful inspection of his words would lead us to the fact that he seeks to deny the complete rational incorporeity of imagination, which is agreed upon. In addition to that, some of his statements concern the incorporeity of imagination.