مباني تفسير اجتماعي قرآن كريم

The foundations of social interpretation

يكي از تحولات بسيار مهم قرآن‌پژوهي در دوران معاصر، پيدايش گرايش تفسير اجتماعي است كه در آن، مفسّران به پيام‌هاي اجتماعي قرآن‌كريم مي‌انديشند. اين گرايش جديد تفسيري بر آن است تا آموزه‌هاي اجتماعي قرآن را در متن زندگي مردم قرار دهد و ويژگي مهم آن، ايجاد تحوّل در تفسير قرآن از فردگرايي به جمع‌انديشي و تحليل سرنوشت كلي جامعه مسلمانان است. در نوشتار حاضر، ابتدا پيشينه و چيستي اجتماعي، شرايط و ويژگي‌هاي مفسّر گرايش اجتماعي قرآن مطرح گرديده و سپس كوشش شده يك بخش از اين گرايش يعني مباني تفسير اجتماعي قرآن كريم تبيين شود. منظور از مباني، اصول و پايه‌هايي است كه بر اساس اصول و پيش‌فرض‌هاي آن، از پيام‌هاي قرآن پرده‌برداري انجام مي‌گيرد. اين گرايش تفسيري، افزون بر مباني عام تفسير، مباني خاص تفسير اجتماعي نيز دارد امكان تفسير علمي قرآن؛ امكان استخراج قوانين جامعه‌شناختي از قرآن‌كريم در دو بخش تاريخي و اجتماعي؛ امكان ترسيم و تعيين اصول و قواعد نظام اجتماعي مطلوب از نگاه قرآن كريم؛ وجود و امكان شناسايي مفاهيم، محورها و گزاره‌هاي همسو و ناظر به مباحث اجتماعي و همچنين توجه به تجربه‌هاي بشري در فهم و انسجام و وحدت در پيام‌هاي قرآن را مي‌توان از مباني خاص اين گرايش جديد تفسيري داشت. كليد واژگان: قرآن، تفسير، تفسير اجتماعي، مباني تفسير اجتماعي

The foundations of social interpretation of the Holy Quran Dr. Seyyed Reza Moaddab Professor of Qom University Mujtaba Rohani Zadeh PhD Candidate of Quran and Sciences, Field of study: Social Sciences at Al-Mustafa International University Abstract Presently, one of the most essential developments in the Qur??nic research is the advent of a field of study called social interpretation where exegetes meditate upon the social messages of the Quran. This field of study tries to make the people live with the social messages of the Quran and embrace them in their daily life wholeheartedly. Its distinctive feature is to evolve the interpretation of the holy Quran from individualistic [style] to a collective contemplation and get involved analyzing the social destiny of the whole Muslim community. Initially, the writer touches the background of the topic, the definition of social, the main characteristics of he who interprets the Quran from a social perspective, and the foundations of the social interpretation of the holy Quran. What he means of the foundations are those principles, premises and presuppositions on the basis of which the social messages of the Quran get revealed. This field of study not only should enjoy the common conditions of interpretation but also meet particular sociological foundations as follows: the possibility of the Quran’s scientific exegesis, the possibility of deducing sociological laws from the Holy Quran, the possibility of drawing the general principles of an ideal social order from the Qur??nic perspective, the existence and possibility of identifying the concepts and propositions that address social issues, paying heed to the human invaluable experiences [legacies] in understanding the coherence and unity of the Qur??nic messages. Keywords: The Quran, Exegesis, Social Exegesis, the Foundations of Social Interpretation of the Holy Quran.