شافعيان و منطق‌پژوهي

Shafi‘is and Logical Studies

حركت پرفراز و نشيب دانش منطق ميان شافعيان، آن سان كه سزاوار است تاكنون مورد بررسي و كاوش ويژه قرار نگرفته است. اگر شماري از پيشوايان اين مذهب فقهي، ستودن اين دانش را بدانجا رسانيدند كه هم دست‌يابي به سعادت جاويدان بشري را بر فراگيري علم منطق متوقف دانستند و هم اطمينان را از دانسته‌هاي ناآشنايان به اين دانش زدودند؛ گروه فراواني از بزرگان همين مذهب نيز ديده مي‌شوند كه با دست‌يازي به دلايلي كه بيشتر خاستگاهي غيرفقهي دارند و شمار آنها دست‌كم به نُه دليل مي‌رسد، روي‌آوري به دانش منطق را ناروا دانسته‌اند. نوشتار پيش‌رو كوشيده است پس از پي‌گيري اين دلايل و تحليل و بررسي آنها، نادرستي، سستي و ناكافي بودن آن دلايل را آشكار مي‌سازد.

The turbulent movement of logic among Shafi‘is has not been thus far studied seriously. Though some leading Shafi‘is have praised logical studies to the extent that they have bound the attainment of everlasting happiness to learning logic and discredited the knowledge of those who are unaware of this science, many Shafi‘is have rejected logical studies on at least nine grounds most of which are not of juristic origins. Having studied and analyzed these grounds, this article shows that these arguments are weak and insufficient to prove their claim.