فرا هنجاري‌هاي ادبي در فواصل آيات و تفسيرهاي زيبا‌شناسانه و معنا‌شناسانه آن

Literary Trans-Norms in the Intervals of the Verses and their Aesthetic and Semantic Interpretations

پايان آيات كريمه قرآن، زيبايي‌ها و نكته‌هاي معنايي بسياري را در خود نهفته دارد و بحثهاي گسترده و پر دامنه‌اي را مي‌طلبد. اين مقاله در پي بررسي و حكمت يابي فرا هنجاري‌هاي ادبي و تغييرات ساختاريِ صورت گرفته در فواصل آيات قرآن است. در اين باره سه ديدگاه ارايه مي‌گردد: برخي آن را به هماهنگي ميان فواصل آيات استناد مي‌دهند؛ برخي ديگر نيز با كم‌رنگ سازي نقش فواصل، به دنبال نكته‌هاي معنايي و بلاغي ديگرند و گروهي نيز اين دو را همپايه هم مي‌دانند. نگارنده، به تحليل معنا شناختي و زيبا شناختي نمونه‌هايي از فرا هنجاري‌هاي پايان آيات مي‌پردازد و آن را در چهار محور افزايش و كاهش برخي حروف و واژگان در فواصل آيات؛ دگرگوني در چينش سخن و گزينش برخي ساختهاي سخن به جاي برخي ديگر دنبال مي‌كند. با تحليل موارد گوناگون، اين نتيجه به دست مي‌آيد كه نقش زيبايي‌هاي لفظي و نكات معنايي با توجه به نوع تغييرات متفاوت است و در افزوده شدن يا كاسته شدن برخي حروف در فواصل آيات، جنبه‌هاي آوايي پر رنگ‌تر مي‌شود، اما در چينش و گزينش ساختارهاي سخن معنا عنصر اصلي به شمار مي‌رود. در عين حال تلاش بر اين است كه در كنار تفسير زيباشناسانه بر پايه هماهنگي فواصل، به دنبال يافتن زيبايي‌هاي معنايي و نكته‌هاي معارفي و بلاغي ديگر نيز باشيم. جايگاه هماهنگي ميان فواصل در قرايات قرآني و حجتهايي كه بر آنها اقامه شده، از ديگر سرفصلهايي است كه ضمن مباحث دنبال شده است.

The end of the holy verses of the Qur’an embody many beauties and semantic subtleties, which demand extended and wide-ranging discussions. This article seeks to examine and find the wisdom behind the literary trans-norms and the structural changes made in the intervals of the Qur’an. Three viewpoints are presented in this respect: some attribute it to the coordination between the intervals of the verses; some look for other semantic and rhetoric points by underestimating the role of the intervals; and yet others regard these two as equal. The writer proceeds to carry out a semantic and aesthetic analysis of some examples of trans-norms of the end of the verses and follows it up in four axes of increase and decrease of some letters and words in the intervals of the verses, transformation in the arrangement of speech and selection of certain speech structures instead of others. With the analysis of various instances, it is concluded that the role of verbal beauties and semantic points is different with respect to the kind of changes and the phonic aspects become stronger with the increase or decrease of some letters in the intervals of the verses; however, in the arrangement and selection of speech structures, meaning is considered as the main element. Nevertheless, along with aesthetic interpretation based on coordination of the intervals, it is also attempted to seek for other semantic beauties and Gnostic and rhetoric points.